Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»



Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet80/214
Sana18.07.2022
Hajmi6,22 Mb.
#821555
TuriУчебное пособие
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   214
Bog'liq
pdf (2)

xarakterli suv sathlari
 
deb ataladi. Suv sathini kuzatish ma’lumotlari 
maxsus 
gidrologik yilnomalarda
chop etiladi. 
Suv sathini kundalik kuzatishlar natijasida to‘plangan ma’lumotlar 
asosida uning yil ichida o‘zgarish grafigi chiziladi (9.2­rasm, a). Unda suv 
sathining ayni yildagi o‘zgarishi aniq ko‘rinib turadi. 
 
9.3. Daryolarning suv sathi rejimi 
Daryolarda suv sathining o‘zgarishi, avvalo, daryodagi suv miqdori, 
ya’ni suv sarfining o‘zgarishi bilan bog‘liqdir. Suv sarfi qanday omillar 
ta’sirida o‘zgarsa, suv sathi ham ana shu omillar va ularga qo‘shimcha 
ravishda o‘zan ko‘ndalang qirqimining shakliga, o‘zanda kuzatiladigan 
muzlash hodisalariga bog‘liq holda o‘zgaradi. Suv sathi va sarfi o‘zga-
rishlarining o‘xshashligi ularning davriy tebranishlari chizmalari bir­biriga 
solishtirilganda yaqqol namoyon bo‘ladi. Ular orasidagi o‘zaro bog‘liqlikni 
suv sarfi egri chizig‘i chizmasidan ham ko‘rish mumkin. 


103 


104 
Daryoning ayrim qismlarida suv sathi rejimi o‘zan va qayirlarning 
tuzilishiga bog‘liq holda suv sarfiga nisbatan oz yoki ko‘p o‘zgarishi 
mumkin. Masalan, daryoning keng va shu bilan birga, sayoz qismida suv 
sathi suv sarfiga nisbatan juda sekin o‘zgarsa, chuqur va tor o‘zanda 
buning teskarisi bo‘ladi. Bunga sabab, katta qayirda suv massalari 
to‘planishi (akkumulyatsiyasi) natijasida suv sathi amplitudasi kamayadi. 
Daryolarning suv sathi rejimi quyidagi omillar ta’sirida o‘zgarib 
turishi mumkin: 
a) agar bosh daryoga quyiladigan irmoqda to‘linsuv davri oldin 
boshlansa, u holda irmoqning quyilish joyidan yuqorida ­ bosh daryoda, 
dimlanish hisobiga, suv sathining ko‘tarilishi kuzatiladi; 
b) agar to‘linsuv davri bosh daryoda oldin boshlansa, u holda 
irmoqning suv sathi ko‘tariladi; 
v) o‘zan suv o‘simliklari bilan qoplanganda suv sathi o‘simlik yo‘q 
vaqtdagiga nisbatan yuqori bo‘ladi; 
g) o‘zanning yuvilishi suv sathini kamaytirsa, oqiziqlarning o‘zanda 
to‘planishi (akkumulyatsiyasi) esa suv sathining ko‘tarilishiga sabab 
bo‘ladi; 
d) qish oylarida, suv sarfi o‘zgarmagan holda, muzlash hodisalari 
sababli, suv sathi keskin o‘zgarishi mumkin; 
e) daryolarning okean va dengizga quyilish qismida suv sathi rejimi 
ancha murakkab xarakterga ega bo‘ladi. Chunki bunda Yer bilan Oyning 
o‘zaro tortishish kuchi yoki shamol ta’sirida vujudga keladigan suvning 
ko‘tarilishi va pasayishi (qaytishi) hodisalari faol ta’sir ko‘rsatadi. Bunday 
hodisalar Volga, Neva, Don kabi daryolarda kuzatiladi; 
j) inson xo‘jalik faoliyati (yog‘och oqizish ishlari, to‘g‘onlar qurilishi 
kabilar) ham suv sathining o‘zgarishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. 

Download 6,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   214




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish