Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

O‘simlik
qoplami
va uning 
turlari ham yuvilish jarayoniga faol ta’sir ko‘rsatadi. 
Inson xo‘jalik faoliyatining oqiziqlar hosil bo‘lishiga ta’siri keyingi 
yillarda, ayniqsa, ko‘proq sezilmoqda. Bu hodisa irrigatsiya, yaylov va 

---

157 
texnik eroziyalar tufayli bo‘ladigan yuvilishlarning kuchayishida o‘z aksini 
topmoqda. 
 
17.4. Daryolar oqiziqlarining miqdoriy ko‘rsatkichlari 
Daryo oqiziqlari o‘zandagi harakat tartibiga ko‘ra 
muallaq
va 
o‘zan
 
tubi oqiziqlari
ga
bo‘linadi. Oqiziqlarni bunday ikki guruhga ajratish 
shartlidir. Chunki suvning oqish tezligi o‘zgarishiga hamda oqiziqlar 
oqimini tashkil etgan zarrachalar o‘lchami ­ diametriga bog‘liq holda ular 
suvda muallaq holda va, aksincha, o‘zan tubida yumalab (sudralib) 
harakatlanishi mumkin. Oqiziqlarni ikki guruhga ajratish gidrotexnik 
inshootlarni loyihalash bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarini echishda 
qulaylik yaratadi. 
 
Muallaq 
oqiziqlar
ning massasi kichik bo‘lgani uchun ular daryoning 
quyilish joyigacha tranzit holda yetib boradi. O‘zan tubi oqiziqlari esa 
suvning oqish tezligi kamayishi bilan suv ostiga cho‘kib, o‘zan shaklini 
o‘zgartiradi. 
Oqiziqlarni miqdoriy ifodalash uchun quyidagi tushunchalar qabul 
qilingan: 
- oqiziqlar sarfi; 
- oqiziqlar oqimi (hajmi); 
- oqiziqlar moduli yoki yuvilish moduli; 
- o‘rtacha loyqalik; 
- oqiziqlarning o‘rtacha kattaligi (diametri). 
 
Oqiziqlar sarfi
 
deb, daryoning ko‘ndalang qirqimidan vaqt birligi 
(sek)da oqib o‘tadigan loyqa oqiziqlar miqdoriga aytiladi. Muallaq 
oqiziqlar sarfi 
R
bilan, o‘zan tubi oqiziqlari esa G bilan belgilanadi va har 
ikki kattalik ham 
sek
kg
/
larda ifodalanadi.