Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

16.4. Tekstti oqıp shıǵıń. Belgili bir sorawlarǵa juwap beretuǵın sózlerdi terip jazıń.
Qara úy
Q araqalpaqlardıń qara úyi aǵashtıń ayrıqsha sortınan úy + tal yamasa toǵay taldan soǵılıp kerege, uwıq, shańaraq, mańlaysha hám tabaldırıq penen birge ergenekten quralǵan. Úydiń negizi kerege bolıp, ol bir neshe qanattan ibarat bolǵan. Úydiń kólemi qanatlarınıń sanına baylanıslı 6 – 8 qanatlı hám 5 qanatlı bolǵan. Qanatlar dóńgeleklenip ornatılıp bir – birine júnnen toqılǵan dizbe menen baylanıp bekkemlengen, úydiń tóbesindegi shańaraq penen keregelerdi tómengi jaǵı iyilińkirep kelgen uwıqlar tutastırıp, úyge gúmbez forma beredi.
U

wıqlardıń sanı úydiń neshe qanattan ibarat bolıwına baylanıslı. Olar keregeniń baslarına baylanıp shańaraqtı kóterip turadı. Shańaraq – iyilgen toǵın bolıp, onıń aylana dógereginde uwıqlardıń ushları kirip turatuǵın tesikler boladı. Shańaraq úydiń uwıqların joqarı jaqtan biriktirip uslap turadı.
Úydiń keregesi sırtınan, orta belinen 40 – 50 sm enlilikte júnnen naǵıslap toqılǵan «aq basqur» tartıp baylanǵan. Bul basqurlar úyge sán beriw menen birge uwıq hám keregelerdiń bekkemlenip turıwına járdemlesken.
Úydiń uwıq bólimi kiyiz – úzik penen, al shańaraq kiyiz túńlik penen bastırılǵan. Keregeniń sırtı shiyler menen oralǵan. Túńlik jatarda jabılıp, jaqtı túsiriw hám ot jaǵılǵan waqıtta tútin shıǵıwı ushın azanda ashılǵan.
Úydiń awzına aǵashtan oyıp naǵıslap islengen eki tárepli ergenek qoyılǵan. Ergenektiń sırtına naǵıslap toqılǵan shiy esik jabılǵan. Barlıq qádesi hám sáni menen tigilgen úyler «Otaw» dep atalǵan.
16.5. Sorawlar hám tapsırmalar. (sáwbetlesiń).
1. Qaraqalpaqlardıń qara úyleri haqqında ne bilesiz?
2. Awıllarıńızda, úylerińizde «qara úy»ler bar ma?
3. Qara úyler jáne qaysı xalıqlarda ushırasadı.
1
6.6. Qaraqalpaqlardıń bezeniw buyımları haqqında tekst dúziń.
16.7. Tapsırmalar. Gazeta-jurnallardan, internetten qaraqalpaqlardıń bezeniw buyımları haqqında maǵlıwmatlar izlep tabıń.
1. Árebek haqqında ne bilesiz? (1 – topar).
2. Háykel. (2 – topar).
3. Sırǵa. (3 – topar).