Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных



Download 3,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet67/140
Sana01.01.2022
Hajmi3,76 Mb.
#298573
TuriУчебное пособие
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   140
Bog'liq
YO2lZEUihCgZ4zIws6BXiqqE2CnQeZILj7tErpVR

 
 
 
 
 
 
 
 


 
80 
7-bob.  Magnit kattaliklarni o‘lchash. 
 
7.1 Noelektrik kattaliklarni elektrik o‘lchash 
 
Keyingi  yillarda  noelektrik  kattaliklarni  elektrik  usul  bilan  o‘lchashdan 
o‘lchash texnikasida keng foydalanilmokda. 
Ko‘pgina  hollarda  noelektrik  kattaliklarni  o‘lchash  uchun    noelektrik 
kattalik  unga  bog‘liq  bo‘lgan  elektrik  kattalikka  aylantiriladi    va    uni  o‘lchash 
orqali noelektrik kattalik aniqlanadi. 
Noelektrik  kattalikni  elektrik  kattalikka  aylantiradigan   
o‘lchash 
qurilmasining  elementi  o‘zgartirgich  yoki  datchik  deb    ataladi.    Datchiklar  ikki 
asosiy guruhga bo‘linadi: 
1)  Noelektrik  kattalikni  R,  L,  C  va  M  elektrik  parametrlardan  birortasiga 
aylantiruvchi parametrik o‘zgartirgichlar; 
2) 
noelektrik 
kattalikni 
E.Yu.K 
 
ga 
aylantiruvchi 
generatorli  
o‘zgartirgichlar. 
Ba’zi parametrik o‘zgartirgichlar quyidagicha ishlaydi: 
1)  reostatli  o‘zgartirgichlarda  o‘lchanadigan  noelektrik    kattalik    uning 
harakatchan kontaktiga (dvijogiga) ta’sir  ko‘rsatib,  uning  vaziyatini, binobarin, 
reostatning qarshiligini o‘zgartiradi; 
2) termo qarshilikli o‘zgartirgichlarning ishi  sim  va  yarim  o‘tkazgichlar 
qarshiligini haroratga bog‘liqligiga asoslanadi
3) simli o‘zgartirgichlarning ish prinsipi  sim  deformatsiyalanganda  uning 
qarshiligi o‘zgarishiga asoslangan
4)  elektrolitik  o‘zgartirgichlarning  ishi  elektrolit  eritmasining    elektr 
qarshiligi, uning konsentratsiyasi o‘zgarishiga asoslangan; 
5)  induktiv  o‘zgartirgichlarda  datchik  biror  qismining  o‘lchanayotgan 
kattalik ta’sirida o‘zgarishi o‘zgartirgichning induktivligi bilan bog‘liq bo‘ladi. 
6) magnitoelastik o‘zgartirgichlar - ferromagnit o‘zagi magnitkirituvchanligi 
(magnitsingdiruvchanligi)ning 
o‘zakka 
ta’sir 
ko‘rsatuvchi 
mexanikaviy 
kuchlanishlarga  bog‘liqligidan mexanikaviy kattaliklarni o‘lchashda ishlatiladi


 
81 
7)  sig‘imli  o‘zgartirgichlar  datchik  sig‘imining  kuch,  bosim,    chiziqli  
siljish,  burilish  burchagi,  modda  miqdori,  namlik  ta’sirida  o‘zgarishiga    asosan 
shu kattaliklarni o‘lchashda foydalaniladi
8)  fotoelektrik  o‘zgartirgichlar  -  fototok  hosil  qilish  yoki    chastotalari 
o‘lchanayotgan kattalikka bog‘liq bo‘lgan impulsli  fototok  hosil   qilib, chiziqli 
o‘lchamlarni,  haroratni,  suyuklikning    hamda    gazli    muxitning  shaffofligi  va 
xiraligini o‘lchashda qo‘llaniladi; 
9)  ionizatsion  o‘zgartirgichlar  -  ionlovchi  tokning  bir  qator    faktorlarga 
bog‘liqligidan  gazni  analiz  qilish  va  uning  zichligini  aniqlash,    buyumlarning 
geometrik o‘lchamlarini bilishda qo‘llaniladi. 
Generatorli o‘zgartirgichlar ishlash prinsipiga ko‘ra uch guruhga  bo‘linadi: 
1.    Termoelektrik  o‘zgartirgichlar  -  bunda  termo  E.Yu.K    ning  vujudga 
kelishi va uning haroratga bog‘liqligidan haroratni o‘lchashda foydalaniladi. 
2.    Induksion  o‘zgartirgichlardan  o‘lchanayotgan  noelektrik  kattalikni 
induksiyalangan  E.Yu.K    ga  aylantirib,  tezlik,  chiziqli  va  burchakli  siljishlarni 
o‘lchashda foydalaniladi. 
3.  Pezoelektrik  o‘zgartirgichlar  -  mexanikaviy  kuch  ta’sirida  E.Yu.K  
vujudga  kelish  xodisasidan  foydalanib,  bosimni  va    buyumlarning    geometrik 
o‘lchamlarini o‘lchashda qo‘llaniladi. 
Biz  quyidagi  o‘zgartirgichlarning  ba’zilari  xaqida  mufassalroq  to‘xtab 
o‘tamiz. 

Download 3,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish