Учебное пособие для вузов. Т.: Тфи, 2019. с. A. S. Djuraev- doctor of Economics, Professor of the Department of «Taxes and Taxation»

Penya hisoblanishi 
Penya soliq to‘lovchilarning shaxsiy kartochkalarida aks ettirilgan, soliq qarzi 
summasidan to‘lov muddati tugagan kundan boshlab har bir kechiktirilgan kun 
uchun 0,045 foiz miqdorida hisoblanadi. 
MMisol:
so‘m. 
Soliq turi 
Soliq qarzi 
Ortiqcha 
to‘langan 
summa 
Qoldiq 
(+, –)
*
 
Penya 
hisobl
ash 
davri 
Hisoblangan 
penya 
summas
i 
%d
a 
Qo‘shilgan 
qiymat 
solig‘i 
150 000 
30,
0 
- 
x 
x 
x 
Foyda solig‘i 
350 000 
70,
0 
- 
x 
x 
x 
Mol-mulk solig`i 
- 
- 
200 000 
X 
x 
x 
Er solig`i 
- 
- 
80 000 
x 
x 
x 
Jami 
500 000 
10
0 
280 000 
-220 
000 
25 
2475 
8. * «+» — ortiqcha to‘langan summa bo‘yicha qoldiq; 
9. «–» — soliq qarzi bo‘yicha qoldiq. 
Keltirilgan misoldan kelib chiqib hisoblangan penya summasi 2475 so‘mni 
(220000 x 25 kun x 0,045%) tashkil etadi. 

---

79
Soliq qarzi summasining soliq to‘lovchi tomonidan ortiqcha to‘langan summa 
miqdoriga teng qismiga penya hisoblanmaydi. Soliqlar va boshqa majburiy 
to‘lovlar bo‘yicha ortiqcha to‘langan summalar mavjudligi davlat soliq xizmati 
organlari tomonidan tasdiqlanishi lozim. 
Misol: 
so‘m. 
Soliq turi 
Soliq qarzi 
Ortiqc
ha 
to‘langan 
summa 
Qol
diq 
(+, –)
*
 
Penya 
hisoblash 
davri 
Hisoblan
gan 
penya 
summas
i 
%d
a 
Qo‘shilgan 
qiymat 
solig‘i 
300 000 
75,
0 
- 
x 
x 
x 
Foyda solig‘i 
- 
- 
200 000 
x 
x 
x 
Mol-mulk solig`i 
- 
- 
200 000 
x 
x 
x 
Er solig`i 
100 000 
25,
0 
- 
x 
x 
x 
Jami 
400 000 
100 
400 000 
0,0 
- 
0,0 
1.
* «+» — ortiqcha to‘langan summa bo‘yicha qoldiq; 
2.
«–» — soliq qarzi bo‘yicha qoldiq. 
Keltirilgan misoldan kelib chiqib, jami soliq qarzi va ortiqcha to‘langan 
summalar teng qiymatni, ya‘ni nol qoldiqni tashkil qiladi, mos ravishda penya 
hisoblanmaydi. 
Jami ortiqcha to‘langan summalar soliq qarzi summalaridan oshib ketganda 
penya hisoblanmaydi. 

---

80
Misol: 
Soliq turi 
Soliq qarzi 
Ortiqcha 
to‘langan 
summa 
Qoldiq 
(+, –)
*
 
Peny
a 
hisoblas
h 
davri 
Hiso
blangan 
penya 
summasi 
%da 
Qo‘shilgan qiymat 
solig‘i 
250 000 
55,6 
- 
x 
x 
x 
Foyda solig‘i 
- 
- 
300 000 
x 
x 
x 
Mol-mulk solig`i 
- 
- 
250 000 
x 
x 
x 
Er solig`i 
200 000 
44,4 
- 
x 
x 
x 
Jami 
450 000 
100 
550 000 
100 000 
- 
0,0 
3.
* «+» — ortiqcha to‘langan summa bo‘yicha qoldiq; 
4.
«–» — soliq qarzi bo‘yicha qoldiq. 
Keltirilgan misoldan kelib chiqib, jami ortiqcha to‘langan summa soliq qarzi 
summalaridan oshib ketadi, mos ravishda penya hisoblanmaydi. 
Hisoblangan penya summasi soliqlar va boshqa majburiy to‘lov turlari 
bo‘yicha har bir soliq va majburiy to‘lov bo‘yicha soliq qarzi summalarining jami 
soliq qarzi summasidagi ulushidan kelib chiqib taqsimlanadi. 
Soliq turi 
Soliq qarzi 
Ortiqcha 
to‘langan 
summa 
Qoldiq 
(+, –)
*
 
Penya 
hisoblash 
davri 
Hisob
langan 
penya 
Penya 
taqsimoti 
summasi 
%da 
Qo‘shilgan 
qiymat solig‘i 
100 000 
23,5 
- 
x 
x 
x 
423,0 
Foyda solig‘i 
325 000 
76,5 
- 
x 
x 
x 
1377,0 
Mol-mulk solig`i 
- 
- 
200 000 
x 
x 
x 
- 
Er solig`i 
- 
- 
65 000 
x 
x 
x 
- 
Jami 
425 000 
100 
265 000 
-160 
000 
25 
1800 
1 800 

---

81
5.
 
(6-bandning jadvali O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasining 
2014 yil 6 maydagi 2014-17-sonli qarori (ro’yxat raqami 1724-2, 13.05.2014 y.) 
tahririda — O’R QHT, 2014 y., 20-son, 235-modda) 
6.
* «+» — ortiqcha to‘langan summa bo‘yicha qoldiq; 
7.
«–» — soliq qarzi bo‘yicha qoldiq. 
Bu misolda 160 000 so‘m soliq qarzi qoldiq summasiga 1800 so‘m miqdorida 
hisoblangan penya summasi, qo‘shilgan qiymat solig‘i (23,5%) va foyda solig‘i 
(76,5%) bo‘yicha soliq qarzi summalarining jami soliq qarzi summasidagi 
ulushlariga mos ravishda taqsimlanadi. 
Penya miqdori tegishli soliq va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha soliq qarzi 
summasidan oshib ketishi mumkin emas. 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2010 yil 2 apreldagi 
«Vazirliklar va idoralarning byudjetdan tashqari jamg‘armalariga mablag‘lar 
ajratishni tartibga solish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 62-sonli qaroriga asosan 
undirilgan penya summasining 10 foizi Davlat soliq qo‘mitasining moddiy 
yordam, ijtimoiy himoyalash, soliq organlarini rivojlantirish va kutilmagan 
xarajatlar maxsus jamg‘armasiga o‘tkaziladi (undiriladi).