Учебное пособие для студентов обучающихся по направлению изучающие все информационно коммуникационные системы, использующиеся в инженерных

Elektr uzatish yo‘llari energiya isrofining tahlili

EUY simlarining iqtisodiy kesim yuzasini tanlash. Yuqorida ko‘rsatgan edikki, elektr tarmoqlarning umumiy ishlatish xarajatlari quyidagicha yoziladi;
I_um = I_JT + I_AT + ∆I
Bu uchta tashkil etuvchidan eng katta isrof qiymati, ya’ni ∆I dir. Bu kattalikning formulasini EUY uchun yozamiz.⁵
S² l
∆I_EUY = _U2 ρ _F ∙ β₀ ∙ T_y

Bu formulada: R = ρ ^l
F
l – EUY uzunligi (km)
simning solishtirma qarshiligi.

β₀ - elektr energiyasining narxi
F – simning kesim yuzasi (mm²)
Formuladan ko‘rinib turibdiki, isrof qiymati kesim yuzasiga teskari proporsional, lekin kapital mablag‘ yuzaga to‘g‘ri proporsional. Ya’ni, asosiy ikkita iqtisodiy ko‘rsatgich, kapital mablag‘ K va umumiy ishlatish xarajatlarining bittasini ko‘paytiradi, shuning bilan birga bittasini kamaytiradi.

F
I_JT + I_AT = K = ƒ(𝐹), ∆I_∆A = ƒ(¹)





⁵ “HANDBOOK OF ELECTRIC POWER CALCULATIONS”, H. Wayne Beaty, 2012

1.2.-Rasm.

Bu munosabatlarni aks ettiruvchi egri chiziqlar keltirilgan.
Bu egri chiziqlardan ko‘rinib turubdiki, har ikkala kattalik teng bo‘lgan nuqta optimal bo‘lib, EUY ning kesim yuzasini aynan mana shu nuqtaga moslab olishimiz kerak. Shuni ham hisobga olish kerakki, hozirgi vaqtda rangli metall alyuminiy va mis kun sari qimmatlashib bormoqda. Shuning uchun EUY ning kesim yuzasini davlat aniqlagan va elektr tarmoqlarini ishlatish qoidalari (PEU) ko‘rsatilgan tok zichligining iqtisodiy kattaliklari orqali aniqlaymiz.

2
Bu kattalik «j[ ^a
mm
]» orqali belgilanadi va ma’lumotnomalarda

ko‘rsatiladi.
Shunday qilib kesim yuzasini aniqlash algoritmi:

1. 
   EUY ning ma’lum qismidan oqayotgan to‘liq quvvat berilgan yoki aniqlangandan keyin, shu qismdagi tok aniqlandi:
   

I = S
√^{3 ∙ Un}

2. 
   Ma’lumotnomalardan EUY joylashgan mintaqaga ko‘ra iqtisodiy tok zichligi topiladi. O‘zbekiston Respublikasi mintaqasi uchun j=1,4 a/mm olinadi.
   
3. 
   Kerakli kesim yuzasi aniqlanadi. F = ^I
   

j

4. 
   Ma’lumotlardan topilgan kesimda yuza andoza, ya’ni ishlab chiqaradigan kattaliklargacha oshiriladi va tanlanadi.
   

Masalan, F = ^I =69 mm². Bunaqa kesim yuza andoza yo‘q. Oshirish
j
tomondagi eng yaqin kesim yuzasi AS-70 mm². Mana shu kesim yuza tanlanadi.

5. 
   Tarmoqning shikastlanish holatida (avariynoe sostoyanie) shu kesim yuzasining shikastlanish tokiga bardosh berish-bermasligi tekshiriladi. Buning uchun ma’lumotnomadan tanlangan kesim yuzaning uzoq muddatli toki, shikastlanish tokidan oshmasligi lozim.
   

^𝐼ℎ𝑖𝑠 ^{≥ 𝐼}𝑎𝑣𝑎𝑟
𝐼_ℎ𝑖𝑠 – tanlangan kesim yuzaning uzoq muddatli toki
𝐼_{𝑎𝑣𝑎𝑟} - EUY so‘rovnomasidan olingan

4.