Uchburchakning muhim elementlari

UCHBURCHAKNING MUHIM ELEMENTLARI
Geometriya geometrik shakllarning xossalari haqidagi fandir. «Geometriya» so‘zi grekcha so‘z bo‘lib, o‘zbekcha

«yer o‘lchash» degan ma’noni bildiradi. Bunday atalish geometriyaning paydo bo‘1ishi yer ustida o‘lchash ishlari bilan bog‘liqligidan darak beradi.

Biz geometriyani o‘rganishni planimetriyadan boshlayıniz. Planimetriya bu geometriyaning bir bo‘limi bo‘lib, unda tekislikdagi shakllar o‘rgani ladi.

Qadim zamonlardan bizgacha yetib kelgan geometriya fanining taraqqiyot yo‘liga nazar tashlaylik.

Ko‘pgina adabiyotlarda matematika fani, jumladan geometriyaning birinchi davri qadimgi yunonlargacha bo‘lgan davrni o’z ichiga oladi. Yunonlargacha bo’lgan davr geometriyani asoslashga to‘1iq qiziqish bo‘lmagan1igi bilan farqlanadi.

Misrliklar va bobilliklar hindlar va boshqa qadimiy xalqlar bizning eramizdan bir necha ming yillar avval ham ta’rifsiz, aksiomasiz va isbotsiz qabul qilingan geometrik ma’lumotlarga ega bo‘lganlar. Ularning geometriyasi tajriba va kuzatishlardan olingan qoidalar va formulalardan iborat bo‘lib, yuzlarni va hajmlarni hisoblashda ishlatilgan, hisob- lashlarda qo‘llanilgan formulalarning ayrimlari, hatto to‘g‘ri ham bo‘lmagan, ularning geometriyasini empirik (tajriba) geometriya deb yuritiladi.

Geometriyaning fan sifatida slıakllana borishining ikkinclıi davri qadimgi yunonlar davri hisoblanib, ular ilmiy ma’lu- motlarni kashf etibgina qolnıasdan, balki takomillashgan man- tiqiy usullarni ishlab chiqib, tajriba va kuzatislılardan to‘p1an- gan geometrik materiallarni _qat’iy bir sistemaga keltirdilar.

Geometriya fanini mantiqiy umumlashtirilgan fanga aylantirishda Fales, Pifagor, Gippokrat, Evklid, Arximed kabi oliınlarning xizmati benihoya kattadir.