Uchburchak bissektrisasi haqidagi teorema va uning turli isbotlari haqida

ЎЗБЕКИСTОН РЕСПУБЛИКАСИ XАЛҚ TАЪЛИМИ ВАЗИРЛИГИ НАВОИЙ ДАВЛАT ПЕДАГОГИКА ИНСTИTУTИ Физика-математика факультети Математика ўқитиш методикаси кафедраси мавзу: Юза ва ҳажмларни ҳисоблашда Кавальери принципи

Мавзу: Юза ва ҳажмларни ҳисоблашда Кавальери принципи

• Кириш
• 1. Шар ва сфера
• 1.1. Шар ва шар сирти
• 1.2. Шар ва текисликнинг ўзаро жойлашуви
• 2. Кавальери принципи. Жисм ҳажмини Кавальери принципи ёрдамида топиш
• 3. Интеграл ҳисоб. Интегтал тушунчаси
• 3.1. Интеграл ётдамида жисмлар ҳажмини ҳисоблаш
• 3.2. Шар ҳажми
• 3.3. Шар сегменти. Шар сегменти ҳажми
• 3.4. Шар қатлами. Шар қатлами ҳажми
• 3.5. Шар сектори. Шар сектори ҳажми
• 3.6. Шарт сирти юзаси
• 3.7. Шар сектори сирти
• 3.8. Шар камари
• 4. Сирт ва ҳажмга доир масалалар
• Xулоса

Кириш

• Ушбу битирув малакавий ишида юза ва ҳажм тушунчаси ва жисмлар билан боғлиқ бир қанча хоссалар ҳамда улардан ўқитиш жараёнида фойдаланиш ҳақида фикр юритилди.
• Жисмлар ҳажмини ҳисоблашнинг осонгина топишга имкон яратувчи Кавалери принципи ва унинг моҳияти кўриб ўтилди. Бу принцип ёрдамида шар ва унинг бўлаклари ҳажмини ҳисоблаш формулаларининг исботланиши масалалари кўрсатилди.
• Ҳар бир кўрилаётган муаммо бўйича типик масалалар қараб чиқилди. Шу билан бирга қаралаётган ҳар бир жараён бўйича қисқача тарихий маълумотлар бериб ўтилди.
• Малакавий битирув иши бажарилиши асосан қуйидаги бошқичларда олиб борилди:
• керакли адабиётларни танлаш;
• иш учун зарур маълумотларни ўрганиш;
• олинган маълумотларни тизимга солиш;
• аниқ масалаларга ва шунигдек, амалий масаларга тадбиқ этиш.

Шар ва шар сирти

• Шар ёки сферик сирт деб фазонинг берилган О (марказ) нуқтадан берилган R (радиус) масофадаги нуқталарнинг геометрик ўрнига айтилади. Бутун фазо нуқталари бу шар сиртига нисбатан икки ички ва ташқи қисмга ажралади. Бу соҳалардан биринчиси шар деб юритилади. Демак, шар деб берилган О (марказ) нуқтадан берилган R (радиус) масофадан катта бўлмаган масофада жойлашган нуқталарнинг геометрик ўрнига айтилади. Шар сирти шарни атроф фазодан ажратиб турувчи турувчи чегарадир.
• Шар сирти (шар) айланани (доирани) бирор диаметрик атрофида айлантиришдан ҳосил қилинади