Uch lari u lanadi

• 

9.17-  rasm.

  G en erator  kuchlanishini  rostlashning  funksional  shakli.

signalini  nolga,  y a ’ni  U o,lch  signal  U e  ga,  U e  esa  U r  ga  ten g   b o ‘lguncha 

o ‘zgartiradi.

A m a liy   ro s tla g ic h la r d a   e t a l o n   signal  sifa tid a   k u c h l a n i s h   b ila n   b ir 

q a t o r d a   o ‘z in in g   q iy m a tin i  yetarli  d a r a ja d a   b a r q a r o r   sa q la b   tu r a d ig a n  

fizik  k a tta lik ,  m a s a la n ,  p r u jin a n in g   to rtis h   k u c h i  ishlatilish i  m u m k in .

9 . 5 . 2 .   K o n ta k t-tra n z is to rli  RR  -  3 6 2   k u c h la n is h  

ro stla g ich i

Z a m o n a v iy   tra k to r  va  avtom obillardagi  e le k tr  energiyasi  iste’m ol- 

chilarining  quvvati  va  m iq d o rin in g   o ‘sishi  g e n e ra to r  quvvatini  oshishiga 

olib  keladi.  G e n e r a t o r   quvvatining  ortishi  bilan  u n in g   uyg‘on ish   toki 

h a m   ко ‘ pay a d  i  va  bu  to k   k u chlanish  rostlagich  kontaktlari  bilan   uzib 

turilishi  kerak.

Biroq  uzib  turilad ig an   to k n in g   quvvati  o r tg a n d a   k o n ta k tla r   j u d a  

q i z i b   k e t a d i   v a   t e z d a   i s h d a n   c h i q a d i .   S h u n i n g   u c h u n   k o n t a k t -  

tranz istorli  ro stla g ic h la r  ishlab  c h iq a r ilg a n   b o ‘lib,  uy g ‘o tish   to k in i  uzib 

tu ru v c h i  k o n ta k tla r   vazifasini  tr a n z is to r   bajarad i,  k u c h la n is h   rostlagi- 

c h in in g   k o n ta k tla ri  esa  fa q at  u n in g   ishlashini  b o s h q a r ib   tu ra d i.  Eng 

k o ‘p  ta r q a lg a n   k o n t a k t - t r a n z i s to r li   ro stla g ic h   G   -   250  va  b o s h q a  

o ‘zg a ru v c h a n   to k   g e n e ra to rla r i  bilan   birga  q o ‘llan ila d ig an   R R - 3 6 2  

rostlagichidir.

R R   -   362  rele-rostlagichi  (9.18-  rasm )  VT,  tra n z isto r  va  ikkita 

elektrom agnitli  relelarni:  k uchlanish  rostlagichi  ( R N )  va  h im o y a   relesini 

(R Z )   o ‘z  ichiga  oladi.  U yglotish  tokini  rostlashni  uyg‘otish  c h u lg ‘am i 

zanjiriga  D,  diod  orqali  ulangan VT,  tran z isto r bajaradi.  VT,  tranzistorini 

boshqarish  ikkita  k o n ta k tla r juftligi  R N ,  va  R N ,   larga  ega  b o i g a n   rele- 

rostlagichi  vositasida  am alga  oshiriladi.  R ele-rostla gic hining  c h u lg ‘am i 

tezlatuvchi  R,  rezistoriga ulangan.  Rele-rostlagichining qizib ketmasligiga 

R .r e z is to r  va issiqlikni yaxshi  o l k a z u v c h i   ikkita  m etalldan  iborat  b o i g a n  

p la s tin a la r   (y a k o r  o ‘rn a tilg a n )  orq a li  erishiladi.  H im o y a   relesi  VT,

258

---

a)