У зб е к и с т о н ре с п у б л и к а с и о л и й в а у р т а м а Х с у с та ъ л и м ва зи рли ги



Download 11,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/193
Sana26.02.2022
Hajmi11,18 Mb.
#473028
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   193
Bog'liq
fayl 642 20210429

Аниклаштириш методи
“Аниклаштириш бир жихатдан абстракциялаш ва умумлаш­
тириш жараёнига карама-карши ёки шу жараённинг тескарисидир” 
[49]. Аниклаштириш, бнринчидан, умумий астракт белгини якка 
объектларга татбик этишда намоён булади.
М асалан. I) “Ок” ранг деганда кишининг куз олдига кор, 
когоз, пахта кабил ар келади.
2) “Туртбурчакли” деганда бу белги; трапецияга, квадратга, 
параллелограмга, китобларга, укув хонаси деворларига татбик 
килиниши мумкин.
И ккинчидан, умумий ва якка белгилари кам булган умумий- 
ликни очиб беришда намосн булади.
М асалан. 1) Кесма, нур, тугри чизик, учбурчак, туртбурчак, 
купбурчак кабиларни умумий холда теки с фигуралар деб карай м из.
2) 
Ок, кизил, кора, я шил, сари к кабиларни умумий холда ранг 
деб караймиз.
] 16


Демак, юкоридагилардан куринадики, урганилаётган объект­
даги нарсаларнинг хоссаларини бир томонлама хусусий холда 
фикрлаш аниклаш тириш булар экан.
Аниклаштириш методи аклий фаолият булиб, унда ургани­
лаётган объектнинг у еки бу жих,ати унинг колган жихатларига 
богланмаган холда бир томонлама каралади.
1-мисол.
а2 — Ъ2 -
(а 
-
Ь) 

(а -ь Ь) 
— бу формулани аник доллар 
учун куйидагича куллаш мумкин:
V812 -637 = V(si - 63X81+ 63) = л/18-144 = 12-3-Л- «
«36-1.144 «50,9.
2-мисол. Бизга маълумки, косинус лар теоремасини
с2 
= а2 +b2-2abcos(ah)
формула билан ифоДЭЛаЙМИЗ: Агар (а“Ь) = 90° 
булса, cos 90° = 0, у холда 
с2 = а2

Ь2 -
Пифагор теоремаси келиб 
чикади.
Таснифлаш методи
Психологиядан маълумки, атроф оламни билишда битта нарса 
ёки хАДИсани эмас, балки, куплаб турли нарса ва ходисаларни 
урганишга тугри келади. Мазкур жараёнда урганиш учун кулайлик 
яратиш максади да атроф оламдаги ана шу куплаб нарсаларни 
уларнинг мухим ёки ухшаш белгилари буйича гурухдарга 
ажратишга тугри келади. Нарса ва ходисаларни бундай куринишда 
гурухларга ажратиш одатда таснифлаш деб юритилади.
Демак, таснифлаш - бу мантикий амал булиб, у урганилаётган 
нарсалар тупламини маълум ухшашликлар ва фарклар буйича кием 
тупламларига - гурух ёки синфларга ажратишдан иборат экан.
Таъриф. Жинс тушунчаларидан тур тушунчаларига утиш 
таснифлаш дейилади.
Таснифлаш жараёнида укувчи-талабалар математик объект­
ларнинг мухим ёки ухшаш белгилари га асосланган холда, уларни 
бир синфга ажратишга харакат киладилар, яъни уларни ухшаш, 
умумий ва фаркди томонларини караб бир-биридан ажратадилар, 
бунинг натижасида улар тушунчаларни классификация киладилар.
Масалан. 1) Менделеевнинг „Элементларнинг даврий тизими“ 
жадвали таснифлашга мисол булади. Олим элементларни атом 
огирлиги ортиб боришига, кимёвий сифатлари нинг бир типда- 
лигига ва бошка белгиларига караб тартиб билан жойлаштириб 
чиккан.
117


2) 
Узбек 
гилшунослигида 
суз 
туркумлари 
куйидагича 
таснифланади: от, сифат, феъл, сон.
3) Психология фани сохалари буйича куйидагича хам 
таснифланади: мухандислик психологияси, авиация психологияси, 
космос психологияси, мехнат психологияси, патопсихология, 
олигофренопсихология, 
сурдопсихология, 
тифлопсихология, 
махсус 
психология, болалар, уем ир лар, успиринлар, катта 
ёшдагилар психологияси, ёш даврлари психологияси, суд иши 
психологияси, криминал психология, юридик психология ва х.к..
4) Туртбурчак тушунчасини таснифлаш куйидагича амалга 
оширилади:
Туртбурчак
Кдварик туртбурчак Нокаварик туртбурчак
Трапеция Трапеция булмаган туртбурчак
v
Параллелограмм 
Параллеллограм булмаган трапеция
Тугри туртбурчак Тугри туртбурчак булмаган
параллелограмм
Квадрат 
Квадрат булмаган тугри туртбурчак
] i s



Download 11,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish