БЕШИНЧИ БОБ
МУШАК САБЗИ
Баргдан ажрашга ажрадим, икки орада Шодивой
отасидан сукиш эшитгани цолди. Эртасига дарсга ур-
t o f h m
к.овок.-тумшуги осилиб келди. Онаси, уйимни
утри босди, деб ёмон курккан экан. Раис бувага йиглаб
шикоят кдпти.
— Дадам тумандаги катталарни тутхурликка айтиб
куйган экан, — деди Шодивой мингирлаб. — „Журанг
ак^алли биттаям шохини крлдирмабди, кулимга тушса,
бутини йиртиб ташлайман“ деяпти, отамнинг кузига
куринмай тур, Кушо...
Одамнинг бути йиртилгандан кура йиртилмагани
яхшилигини узим дам биламан. Шунинг учун Раис бува-
нинг кузидан узокрок, юрган эдим, бугун кулга тушиб
к,олдим.
Хаммасига онам сабабчи булди. Эрталаб далага
чикдб кетаётганида каттик, тайинлади:
3 — Икки карра икки — беш 33
— Урадан ярим пакдр сабзи олиб Ойсара янганг-
никига чикариб бер. Ош кдлмок^и экан, сабзиси крл-
мабди.
Урадан сабзи олаётганимда хаёлимга бир ran келди.
Сабзидан купрок, олиб чик,сам, Ойсара янгам пат-патга
минишимга кунармикан? Ойсара янгам узи яхши-ю,
улгудек зикда. Турсунбой ака олган мотоцикл доим бос-
тирма тагида туради. Турсунбой акамга „Менгаям пат-
пат дайдашни ургатинг“, десам, „Пат-пат меникимас,
янгангники“, дейди. Кур кади-да, хотинидан.
Ойсара янгам сабзини куриб зора ийиса. Х^еч булмаса
эртага миниб, бир-икки бибиплатай. Ширин хаёллар
билан сабзи тула пакдрни кутариб, Турсунбой акам-
нинг эшигига келсам, така-так, берк. Итариб курдим,
муштлаб курдим. Х,еч ким йук- Бундан чикди Ойсара
янгам кутубхонага кетибди-да.
Хафсалам пир булиб к,айтиб келаётган эдим, дераза
тагига етганимда ичкаридан Турсунбой акамнинг Ойса
ра янгам билан гунгир-рунгир гаплашаётган овози келди.
Каран г, иккаласиям уйда утирган экан-ку, дарвозани
очмайди. Якдн келиб овозим борича бакирдим:
— Ойсара янга!
Ичкаридан жавоб чикмади. К,айтага иккаласи жи-
миб колишди.
Ховлимизга кайтиб кириб, уйлаб колдим. Онам Ой
сара янгангга ярим пакдр сабзи олиб чиккин деганми —
деган! Ярим пакдр эмас, нак, бир пак,ир сабзи олдим -
ми — олдим! Шунча овора булганимдан кейин Тур
сунбой аканинг пат-патини бир мартагина миниб
куришим керакми — керак! Бупти-да, эшикдан кирдим
нима-ю, туйнукдан тушдим нима? Ховлимизнинг эта-
гида, девор тагида туйнук бор. Авваллари сув окдб
ётарди. Хозир пахтага сув йуг-у, одамларнинг томор-
кдсига сув каёкда! Арик; куриб-к,ак,шаб кетган. Ойсара
янгамнинг товуги дар куни уша туйнукдан чикдб, биз-
нинг довлимизда сайр кдтади... Чопкдгглаб бориб, аввал
пак,иримни нариги томонга утказдим. Кейин узим дам
кисилиброк булса дам Турсунбой акамнинг довлисига
эсон-омон угиб олдим.
34
Бирпас кулок, солиб турсам, дамма ёк, жимжит. Нима
бало, булар боласини богчага жунатиб, узлари к,айта-
дан ухлаяптими? Кулимдаги пак,ирни саланглатиб энди
уй томон юрган эдим, ойнаванд эшик шара^-шурук,
кдлиб очилди. Очилди-ю... Остонада Раис бува пайдо бул-
ди! Шодивойга „Журанг кулимга тушса, бутини йир-
тиб ташлайман“, деган Раис буванинг худди узи! Шифт-
дай булиб эшик кесакисидан ушлаб турибди. Эгнвда
кулранг китель, почаси кенг шим. Шунака-ку, негадир
этиги йук,, оёк, яланг...
Куркдб кетганимдан сабзи тула челакни кутарганча
орк,ага тисарила бошладим. Хайронман, Раис бува мени
куриб, негадир остонада турганча кртиб крлди. Пишил-
лаб-пишиллаб нафас ола бошлади. Назаримда иастки
лаби осилиб кетгандек булди.
— Ие, сенмисан? — деди галати илжайиб. Овози
ялиниброк;, йигламсираброк, чикданга ухшади. — Нима
кдлиб юрибсан, тутхур?
„Тутхур“ дедими? Бундан чикди далиям эсида экан-
да. Баттар куркдб кетдим.
— Мен... Мен, — дедим тутилиб. — Сабзи...
Раис бува бир менга, бир айвон кавшандозида кдй-
шайиб ётган жигарранг этигига кдраб куйди-да, яна ил-
жайди.
— Оббо сен-ей, нима кдлиб юрибсан?
Илжайганидан сал дадил тортдим.
— Узим... Сабзи...
Шу пайт Раис буванинг оркдсида Ойсара янгам
куринди. Негадир ранги учиб кетган, кули титраб, дадеб
сочини тузатарди.
— Вой, ^зимизнинг Кушожон-ку! — деди-да, Раис
буванинг култиги тагидан лип этиб утди. — Сиз билмай-
сиз, Кушовой шунакд яхши болаки! Пат-пат мингинг
келдими, Кушоцжон!
Ойсара янгамнинг медрибонлигидан талтайиб кетдим.
— Минаверайми? — дедим илжайиб. Кулимдаги па-
кдрни энди Ойсара янгамга узатмокчи эдим, тусатдан
Раис буванинг кдёфаси узгарди. Кулиб турган одам
дакдара билан суради:
35
— Шошма, ув! Кдёкдан келдинг?
— Туйнукдан, — дедим ростини айтиб. — Товук,
утадиган...
— Нима?! — Раис бува яланг оёк, ер тепинди. —
Эшикни бир такдллатдинг, икки такдллатдинг, кета-
вермайсанми йулингга, к.анак.а сур боласан?
— Секи-и-ин! — Ойсара янгам Раис бувага ялиниб
к,аради. — Билмаганда, Кушожон яхши бола!
Кдзик,, Раис буванинг баттар жадли чикди.
— Шу яхши болами? — деди-ю, устимга бостириб
кела бошлади. — Сурок,сиз бировнинг тутини каллаклаб
кетса, сурок;сиз бировнинг уйига туйнукдан тушса! Туг-
рисини айт, ким юборди сени?
Кдрасам, важодати ёмон.
— Турсунбой акам! — дедим бакдриб.
— Секин! — Ойсара янгам товуши титраб ялинди. —
Жон Кушожон, секинрок,!
— Турсунбой акам айтдилар! — дедим овозимни
янада баралла куйиб. — Бугун ош ейдиган кун дедилар.
Иккаламиз сабзи олиб келдик...
Ойсара янгам икки куллаб юзини чангаллади.
— Вой шурим!
Раис буванинг кузи ола-кула булиб кетди.
— Нима?
— Дарвозани галма-галдан такдллатдик.
— А? — Раис бува мен бу ёкда к,олиб кавшандоз
томон югурди. Ерга утириб олиб куллари калтираганча
пайтава урай бошлади. Раис буванинг курк^ани таъсир
кдлдими, ё узимнинг аклим к;арсиллаб ишлайдиган
пайт келиб к^олдими, унисини билмайман.
— Шунча такдллатдик, х*еч ким жавоб кдпмади! —
дедим атайлаб куча эшик томонга к;араб.
— Булди-и-и! — Раис бува утирган жойида менга
елкаси оша каради. — Кар одам йук,-ку, нега чийил-
лайсан!
Шунча ёлгон тукдганда бу ёш нима бугтти дедим-у,
тагин ба^ирдим:
— Кейин Турсунбой акам айтдилар: Кушовой, туй
нукдан кир, дедилар.
36
Ойсара янгам даг-даг титраганча мени кучокдаб,
ИЛТИЖО К.ИЛДИ.
— Кушожон, жон укам! Барака топкур укам, булди,
секинрок,...
Тугрисини айтсам, Ойсара янгамга радмим келди.
— Пат-пат минсам майлими? — дедим овозимни
анча пасайтириб.
— Пат-пат сендан айлансин! Юз марта мин, минг
марта мин! Акангга айтаман, дайдашни ургатади. — У
дамон мени кучокдаганча Раис бувага ушк,ирди. — Бул-
сангиз-чи...
— Этик... Сигмаяпти. — Раис бува пайтавани чала
ураганми, увалло уринади — к,ани этигини киёлса! Бе-
чора бирпасда терлаб кетди. Этик оёгини сик,аётган
булса керак, ок^сокданиб дарвоза томон юрган эди,
Ойсара янгам инграгудек хитоб кдвди:
— Кдёкка? Кднакд одамсиз узи?
Раис бува аланг-жаланг булиб тухтаб к,олди.
— Нима кдяай ахир? — деди йигламсираб.
— Бугун ургатадиларми? — дедим Ойсара янгам
ваъдасини унутмасидан туриб тасдикдатиб олиш учун. —
Турсунбой акамни чакдрайми?
Айвондан сакраб тушишим билан, Ойсара янгам
сабзи тула пакдр устига утириб к;олди.
— Шурим курсин! — деди инграб. — Суяди! Тикка
суяди!
Раис бува кулимдан чангаллади.
— Учир-е! — деди рапидадек кафти билан огзимни
тусиб. Негадир кулидан атир диди келарди. Нафасим
Кайтиб кетди. Типирчилаб кафтини кдйириб ташладим.
Огзимни тусиб турганида ичимга анча-мунча даво туп-
ланиб колган эканми, чунонам дайкдрдимки, Тулпо
рим дам бунчалик данграмаса керак.
— Турсунбой ака-а-а!
Кучим борича куча эшик томон югурган эдим, Раис
бува орк;амдан лукиллаб келиб, уй бурчагида етиб олди.
Маркам кучокдаб, кулогимга эгилганча шивирлади:
— Юргин, бу ёщ а юргин, узинг яхши боласан-ку.
37
— Нега булмаса огзимни тусасиз? — дедим жщлим
чик,иб.
— Бупти, иккинчи бунак,а кд/шайман. Юргин, жон
болам...
Хохдамайрок, орк,амга к,айтар эканман, ноз к,илдим:
— Турсунбой акам дарвозани очасан деганлар, ку-
тиб турибдилар-да.
К,арасам, Ойсара янгам хдмон пак,ир устида гужа-
нак булиб угирибди.
— Узинг катта йигитсан-ку, тутхур, — Раис бува
эркалаб елкамга к,окди. — Пат-патни яхши курасанми?
— Жудаям!
— Шодивойникига ухшаган велосипед олиб берайми?
— Йук,, пат-пат! — дедим
k
,
obofhmhh
солиб.
— Бупти. — Раис бува яна елкамга к,окди. — Янганг
ваъда берди-ку, Турсунбой аканг пат-пат хайдашни ур-
гатади. Узим сенга зуридан падарка кдламан.
— Кдчон?
— Кетсангиз-чи! — Ойсара янгам йигааб узининг
тиззасини чимчилади. — Шурим курсин! Иккита болам
етим булиб к,олади энди.
— Нима кднай? — Раис бува гох, Ойсара янгамга,
гох, менга к,араб типирчилади. Тагин Ойсара янгамга
ичим ачиди.
— Юринг, — дедим хотиржам илжайиб. — Бизни-
кидан чик,иб кетасиз.
— Нима? — Раис бува аввалига х,еч нимани тушун-
мади шекилли, бир зум талмовсираб турди-да, маркам
кучокдаганча шапиллатиб пешанамдан упди. — Рах,мат,
тутхур! Яхшилигингни унутмайман!
Узун-к,иск,а булиб туйнукка бордик. Раис бува икки-
ланиброк аривда тушди.
— Утаверинг, сигасиз! — дедим билагонлик кдлиб.
Раис бува эмаклаб бориб туйнукка бошини сукди.
Елкаси кирди-ю, у ёги сигмай к,олди. Нукул инк,иллаб
оёгини типирлатади.
— Булмаяпти, — деди кучаниб. — Итар!
Икки куллаб думбасидан итараман, к,ани кучим ет-
38
са! Раис бува кучанган сайин девордан шувуллаб тупрок,
тукилади.
— Вой, уламан! — деди инграб. — Торт!
Сонидан куш куллаб ушлаганча чираниб бир торт-
ган эдим, арик, ичига йикдлиб тушдим. Раис бува ерга
чуккалаганча кузимга илтижоли мултиради. Бечоранинг
афтига кэраб булмайди:
хдмма
ёги тупрок,.
— Деворга осила кдлинг, — дедим янги масладат
бериб. — Куркманг, йикдлмайсиз.
У хднсираганча деворга тирмашди. Бирпасда кора
терга тушиб кетди.
— Уйингда ким бор? — деди деворга миниб олиб.
— Пат-патни канон олиб берасиз?
— К,ачон десанг! Ким бор уйда?
— Хеч ким. Отам ишда, энам ишда. Жу мактабда.
Куркманг.
— Билиб куй, — Раис бува мен томонга эгилиб
астойдил йигламсиради. — Мен сенга оталик к,иламан.
Раис бува девордан нариги томонга узини ташлади.
Бурилиб кирасам, боядан бери пак^ир устида утирган
Ойсара янгам айвонда чузилиб ётибди. Пак,ир думалаб,
сабзилар сочилиб кетган.
Куркиб кетдим. Улиб крлмасайди, бечора. Ошхонага
кириб, ёглокда сув олиб чик^кунимча анча вак;т утди.
Худ-бехуд булиб ётган янгамнинг огзига сув тутдим.
— Ичинг.
Ойсара янгам сувдан бир-икки хуплади.
— Кетдими? — деди инграб.
— Ичаверинг! Турсунбой акам хам кетиб крптилар.
Ойсара янгамнинг кузи ярк, этиб очилди.
— Ростданми! — деди-ю, сувдан мулгина ичиб,
чукур уф тортди. — Хайрият-ей... — бирпас уйлаб турди-
да, йигламсираб ялинди. — Узинг эсли боласан-ку,
Кушожон. Бу ерда Раис бувангаи курганингни...
— Минаверайми? — дедим пат-патга имо килиб.
— Минавер, жон укам, минавер. Акангга айтаман,
\айдашни ургатиб куяди. Хар куни ургатади.
Пат-патнинг эгарига минаётганимда Ойсара янгам
аннонда сочилиб ётган сабзиларни йигиштиришга тушди.
/
39
— Сабзинг мунча чиройли, Кушожон! — деди овози
товланиб. — Мушак сабзи экан!
Эгарга миниб олдим-да, пат-патни бибиблатавер-
дим-бибиблатавердим, охири сигнал жонивор мушук-
дек бикдллайдиган булиб к,олди.
Do'stlaringiz bilan baham: |