U yu. O„roqov

12.4. Davlat xaridlari sohasida foydalaniladigan tovarlarning 
(ishlarning, xizmatlarning) yagona milliy klassifikatorini yuritish 
qoidalari 
 
Qoidalar ―Davlat xaridlari to‗g‗risida‖ gi O‗zbekiston Respublikasi 
Qonuniga muvofiq ishlab chiqilgan va davlat xaridlari sohasida 
foydalaniladigan 
Tovarlarning 
(ishlarning, 
xizmatlarning) 
milliy 
klassifikatorini (keyingi o‗rinlarda — Klassifikator) yuritish tartibini 
belgilaydi. 
Ushbu Qoidalarning maqsadi texnik jihatdan tartibga solish 
sohasidagi normativ hujjatlarga va xalqaro klassifikatorlarga muvofiq 
tovarlar, ishlar va xizmatlarni tavsiflash va davlat xaridlari samaradorligini 
oshirishdan iborat. 
O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi — davlat xaridlari 
sohasidagi vakolatli davlat organi (keyingi o‗rinlarda — vakolatli davlat 
organi) Klassifikatorga o‗zgartirish va qo‗shimchalar kiritish huquqiga 
ega. 
Klassifikatordan quyidagi maqsadlarda foydalaniladi: 
davlat xaridlari maqsadlari uchun tovar (ish, xizmat)ni tasniflash va 
kodlash;
tovar (ish, xizmat)ning batafsil tavsifini davlat xaridining reja-
jadvalida, davlat xaridi to‗g‗risidagi e‘londa, xarid qilish tartib-taomillari 
ishtirokchisining ofertasida, tanlov va tender hujjatlarida, davlat xaridlari 
to‗g‗risidagi shartnomada va qonun hujjatlariga muvofiq davlat xaridlari 
to‗g‗risidagi boshqa axborotlarda aks ettirish; 

---

125 
 
davlat xaridlari to‗g‗risidagi barcha ma‘lumotlarni yig‗ish, hisobga 
olish, ishlov berish va tahlil qilishni hamda barcha manfaatdor shaxslarga 
undan foydalanishni ta‘minlash; 
tovarlar (ishlar, xizmatlar)ning spetsifikatsiyalarini shakllantirishda; 
davlat xaridlarining boshlang‗ich narxini va loyiha xarajatlarining 
me‘yoriy ko‗rsatkichlarini aniqlashda xolisligiga erishish; 
xalqaro statistika metodologiyasiga muvofiq tovarlar (ishlar, 
xizmatlar) guruhlari bo‗yicha ma‘lumotlarni taqqoslash orqali statistik 
ma‘lumotlarni tayyorlash; 
davlat xaridlari shaffofligi va samaradorligini ta‘minlash; 
xalqaro elektron axborot tizimlari bilan davlat xaridlari bo‗yicha 
hamkorlik imkoniyatlarini oshirish. 
Klassifikator O‗zbekiston Respublikasi Iqtisodiy faoliyat turlari 
bo‗yicha mahsulotlarning (tovarlar, ishlar, xizmatlarning) statistik 
tasniflagichi (keyingi o‗rinlarda — MST) asosida ishlab chiqilgan. 
Tuzilishiga ko‗ra Klassifikator tovarlar (ishlar, xizmatlar)ning 
nomlanishi, maxsus kodi va tavsifnomalaridan iborat. 
Klassifikator maxsus kodlariga quyidagilar kiradi: 
MSTning xarfli kodi va olti xonali raqamli kodlardan iborat birinchi 
daraja; 
tovar (ish, xizmat)ning guruhi (tipi)dan kelib chiqib shakllantirilgan 
uch xonali raqamli kodlardan iborat ikkinchi daraja; 
tovar (ish, xizmat)ning standart parametrlari asosida shakllantirilgan 
besh xonali raqamli kodlardan iborat uchinchi daraja. 
Klassifikator o‗n to‗rt raqamdan iborat va XX.XX.XX.XXX — 
XXXXX ko‗rinishdagi formulaga ega. 
Klassifikator kodlarining tuzilishi formulasi: 
Klassifikatorni yuritish jarayonida tovar (ish, xizmat)ni guruhlarga 
(tiplarga) bo‗lish imkoniyati mavjud bo‗lmagan taqdirda yettinchidan 
to‗qqizinchigacha bo‗lgan raqamlar ―0‖ etib belgilanadi. 

---

126 
 
Tovar (ish, xizmat)ning alohida tavsifnomalari vakolatli davlat 
organi tomonidan mavjud texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi 
normativ hujjatlardan kelib chiqib yuritiladi. 
Klassifikator tuzilishining asosini faoliyat va tovar (ish, xizmat) 
turining yagonaligi tamoyili tashkil etadi, ya‘ni tovar (ish, xizmat)ning har 
bir turi ma‘lum bir iqtisodiy faoliyat turiga tegishli bo‗lishi va har bir 
faoliyat ushbu faoliyat natijasida yaratilgan tovar (ish, xizmat) 
kategoriyasiga mos kelishi kerak. 
Tovar (ish, xizmat)larni aniqlashtirish jarayonlari ketma-ket 
kodlarga bo‗lish yo‗li orqali amalga oshiriladi. 
Kategoriyaning kichik kategoriyalarga detalizatsiyasi tasniflash 
xususiyatlari asosida amalga oshiriladi. 
Bunda mahsulotning asosiy tasniflash xususiyatlari mahsulotning 
ko‗lami, maqsadi, tarkibi, ishlab chiqarish usuli, bajaradigan vazifalaridan 
iborat. 
Tasniflashning bir xil darajasida joylashgan guruhlash bir-biri bilan 
tutashmasligi kerak, ya‘ni ular o‗xshash tushunchalarni o‗z ichiga 
olmasligi kerak. Tasniflashning har bir bosqichida yuqori darajali 
guruhlashni ajratish uchun faqat bitta xususiyat ishlatilishi kerak. 
Tasniflash jarayonida tovar (ish, xizmat)ning nomi uning asosiy 
parametrlarini va unga oid batafsil ma‘lumotni o‗z ichiga olishi kerak. 
Tasniflash jarayonida tovar (ish, xizmat)ning nomidagi birinchi so‗z 
ot so‗z turkumida, bosh kelishik va birlikda bo‗lishi kerak, qonun 
hujjatlariga muvofiq ko‗plikda belgilangan nomlar bundan mustasno. Nom 
kichik harflar bilan yozilishi va birinchi so‗z katta harf bilan boshlanishi 
kerak. 
Tasniflash jarayonida tovar (ish, xizmat)ning nomini aks ettirishda 
quyidagilarga yo‗l qo‗yilmaydi: 
juft ochiq joylar (probellar) qo‗yishga, nomning oxiri va boshida 
ochiq joylar (probellar) qo‗yishga; 
nomining oxirida va boshida tinish belgilari qo‗yishga; 
nomida ―yo‖ harfi ishlatishga (―e‖ bilan almashtiriladi); 
apostroflar va qavs belgilari ishlatilishiga, kiril harflari, lotin harflari 
va tinish belgilaridan boshqa har qanday belgilar qo‗yishga. 
Nom aniq talqin qilinishi va tovar (ish, xizmat) haqida maksimal 
ma‘lumotni o‗z ichiga olishi kerak. Tovar (ish, xizmat) nomining axborot 
mazmuni ushbu turdagi normativ-huquqiy hujjatlarga mos kelishi kerak 
(ustuvorlik kamayish tartibida): Davlat standarti (GOST), Sanoat standarti 

---

127 
 
(OST), Texnik shartlar (TU), Pasportlar yoki texnik tavsiflar, ishlab 
chiqaruvchi kataloglari. 
Klassifikator vakolatli davlat organining axborot tizimida 
shakllantiriladi va yuritiladi. Klassifikatordan davlat xaridlari bo‗yicha 
maxsus axborot portali operatorlari axborot tizimlari o‗rtasidagi o‗zaro 
axborot almashinuvi orqali foydalanishlari mumkin. Bunda vakolatli 
davlat organi operatorlardan Klassifikatordan foydalanganlik uchun haq 
olishga haqli. Klassifikatordan foydalanganlik uchun haq vakolatli davlat 
organi va Operator o‗rtasida tuziladigan Kelishuvga asosan belgilanadi. 
Klassifikator O‗zbekiston Respublikasining davlat tilida yuritiladi. 
Klassifikator boshqa tillarda ham yuritilishi mumkin. Klassifikatorga 
davlat sirini tashkil etuvchi ma‘lumotlar kiritilishiga yo‗l qo‗yilmaydi. 
Klassifikator pozitsiyalari quyidagi ko‗rinishda bo‗ladi: tovar (ish, 
xizmat) kodi, nomi, o‗lchov birligi, bajarilgan ish hajmi va ko‗rsatilgan 
xizmat. 
Tovar (ish, xizmat)ning tavsifi quyidagi ma‘lumotlarni o‗z ichiga 
oladi: iste‘mol xususiyatlari va tovar (ish, xizmat)ning boshqa 
xususiyatlari, shu jumladan, funksional, texnik va sifat xususiyatlari. 
Miqdoriy baholashga ega bo‗lgan xususiyatlar kiritilayotganda, 
uning o‗ziga xos qiymati yoki muayyan qiymatlarning to‗liq ro‗yxati yoki 
maqbul qiymatlar oralig‗i yoki o‗zgarmas qiymatlar, shu jumladan, tovar 
(ish, xizmat)ga bo‗lgan talablar hisobga olingan holda belgilanadi. 
Miqdoriy baholashga ega bo‗lmagan xususiyatlar kiritilayotganda, 
xarid qilinayotgan obyektlarga qo‗yiladigan talablar hisobga olingan holda 
tovar (ish, xizmat)ning tegishli xususiyatlarining to‗liq ro‗yxati 
ko‗rsatiladi. 
Klassifikator pozitsiyalarini shakllantirish va kiritish vakolatli 
davlat organi tomonidan apparat-texnika vositalaridan foydalangan holda 
avtomatik rejimda amalga oshiriladi.