U. X. Safarov, N. M. Karakulov

Jahon davlatlarida qimatbaho va bezakbop toshlarni qazib olish. 8 
-jadval 
Mineral turi
Davlat
Qimmatbaho toshlar 
Olmos
JAR, Angola, Serra-Leone, Kongo, Botsvana, Jazoir
Yoqut
Myanma, Tailand, Shri-Lanka, Gretsiya, Laos
Aqiq
Hindiston, Shri-Lanka, Kambodja, Tailand, Myanma
Zumrad
Kolumbiya, Zambiya, Zimbabve, JAR, Mozambik
Marvarid (dur)
Avstraliya, Fors ko‘rfazi davlatlari, Hindiston, Okeaniya
Feruza
Eron, AQSH, Misr, O‘zbekiston, Mongoliya

---

60 
Bezakbop toshlar
Kvarts
Madagaskar, Braziliya, JAR, Hindiston, Qozog‘iston
Malaxit
Kongo, Zambiya, Avstraliya, AQSH, Qozog‘iston
Nefrit
Xitoy, Avstraliya, Rossiya, Kanada, Yangi Zelandiya
Yashma
Rossiya, Hindiston, AQSH, Venesuela, Misr, Qozog‘iston
3.4. Jahonning yer va suv resurslari 
Yer xo‘jalik jihatdan ikkita muhim vazifani amalga oshiradi. Birinchidan, 
inson va iqtisodiyot uchun hududiy resurs, ikkinchidan esa ishlab chiqarish vositasi 
bo‘lib hisoblanadi. Jahon quruqlik maydoni 149 mln km
2
bo‘lib, uning 95mln. km
2
inson tomonidan xo‘jalik maqsadlarida foydalanadi. Lomonosov nomidagi MDU 
professori V.V. Maksakovskiy tasnifiga ko‘ra jahon yer fondi quyidagi ko‘rinishga 
ega(11-jadvalga qaralsin). 
Qishloq xo‘jaligida foydalanadigan yerlarning asosini haydaladigan yerlar 
va o‘tloqlar tashkil qiladi. So‘nggi yillarda inson ehtiyojining ortishi bilan o‘tloqlar 
maydoni haydaladigan yerlarga aylantirila boshlanmoqdadir. Qo‘shimcha o‘tloqlar 
tashkil qilish uchun esa o‘rmon maydonlarining qisqarishi talab etilmoqda. Shunga 
o‘xshash holatlar jahon yer fondining o‘zgarishi, uning unsurlariga inson ta’siri 
kuchayishi natijasida esa yerlarning foydalanishdan chiqib ketishi yuz bermoqdadir