U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

4. Hududiy (territorial) mutanosibliklar.
Iqtisodiy rivojlanish mamlakat 
ayrim hududlari o‘rtasidagi bog‘liqlikni ham taqozo qiladi. Yuzaki qaraganda 
hududlar o‘rtasidagi mutanosibliklarning mamlakat iqtisodiy rivojidagi roli to‘liq 
namoyon bo‘lmaydi. Lekin alohida hududiy bo‘linmalar (viloyat, tuman, shahar va 
boshqa hududiy birliklar)ning bir-biriga iqtisodiy va tashkiliy jihatdan bog‘liqligi, 
ixtisoslashish, ishlab chiqarish kooperatsiyasi va kommunikatsiya nuqtai-nazaridan 
qaralsa, bu bog‘liqlikning ahamiyati yaqqol ko‘rinadi. 
5. Davlatlararo mutanosibliklar.
Bu mutanosiblikni ikki holat taqozo qiladi. 
Birinchidan, dunyoning ko‘pchilik mamlakatlari xalqaro mehnat taqsimoti orqali 
bir-biri bilan bog‘langan, ikkinchidan, shu bog‘liqlik orqali milliy ishlab 
chiqarishning bir qismi chet elliklar tomonidan xarid qilinadi yoki milliy ishlab 
chiqaruvchilar o‘z iste’molining bir qismini chetdan keltirilgan mahsulotlar 
hisobiga qondiradi. Bu bog‘liqlik qanchalik katta bo‘lsa, sof eksport hajmi orqali 
makroiqtisodiy muvozanatlikka shunchalik kuchli ta’sir ko‘rsatadi. 
Qarab chiqilgan mutanosibliklarga erishish orqali milliy ishlab chiqarishning 
muvozanatli rivojini ta’minlab borishdan quyidagilar ko‘zda tutiladi: 

---

189 
- 
mamlakatda mavjud bo‘lgan iqtisodiy resurslardan samarali foydalangan 
holda jamiyatning ehtiyojlarini to‘laroq qondirib borish; 
- 
to‘la bandlilikka erishish, ya’ni mehnat qilishga layoqatli bo‘lgan va 
ishlashni xohlaganlarni to‘liq va samarali ish bilan ta’minlash; 
- 
narx-navoning nisbiy barqarorligiga erishish va uni inflyasiya ta’siridan 
xoli qilish; 
- 
iqtisodiyotning bir maromda o‘sib borishini yetarli darajada investitsiya 
bilan ta’minlash va muomaladagi pul massasiga bog‘lab borish; 
- 
eksport va importni muvofiqlashtirish asosida tashqi savdo balansining 
faolligiga erishish. 
Bu maqsadlar faqatgina ularga intilish bo‘lib, bunga erishish muqarrar 
ekanligini bildirmaydi. Chunki mutloq muvozanatga erishish mumkin emas, u 
buzilib va qaytadan tiklanib turishi orqali iqtisodiy o‘sish notekis boradi.