U: quritish jaray

Nam saqlash. 1 kg absolyut quruq havoga tochg`ri kelgan suv bug`larining miqdori havoning nam saqlashi deb yuritiladi. Bu kattalik x (kg/kg) yoki d (g/kg) bilan belgilanadi. Havoning nam saqlashi quyidagi nisbat orqali topiladi:
_{х }m_{сб }_{сб (30.2)}
кх кх

bu erda, m_сб — nam havoning berilgan hajmidagi suv bug`lari massasi, kg; m<sub>кх</sub> — nam havoning berilgan hajmidagi absolyut quruq havoning massasi, kg;<sub>кх</sub> — absolyut quruq havoning zichligi, kg/m<sup>3</sup>.
Nam havoning entalpiyasi. Nam havoning entalpiyasi (J/kg quruq havo) quruq havo entalpiyasi bilan shu nam havoda bo’lgan suv bug`ining entalpiyasi yig`indisiga teng:
I=C<sub>кх</sub> t+xi <sub>уб</sub> (30.3)
bu erda, C<sub>кх</sub> — qumq havoning solishtirma issiqlik sig`imi, J/kg K; t — havo harorati, °C; i _уб — o’ta qizdirilgan bug`ning entalpiyasi, J/kg.
O’ta qizdirilgan bug`ning entalpiyasi i _уб (J/kg) quyidagi tenglama orqali topiladi.
i _уб =r+C_б t (30.4) bu erda, r = °S dagi bug`ning entalpiyasi; r = 2495 10<sup>3</sup> J/kg;
C<sub>б</sub> — bug`ning solishtirma issiqlik sig`imi, C<sub>б</sub> =1,97-10<sup>3</sup> J/(kg K).
Agar quruq havoning solishtirma issiqlik sig`imi 1000 J/(kg K) deb olinsa, (30.3) tenglamani quyidagicha yozish mumkin:
I= 1000 + x(2493 + 1,97t) J/kg quruq havo (30.5)
Demak, nam havoning issiqlik ushlashi (entalpiyasi) nam saqlash x va harorat t ga bog`liq bo’lib, nam havo tarkibida bo’lgan quruq havoning 1 kg miqdoriga nisbatan olinadi.
Nam havoning holat diagrammasiyu Nam havoning asosiy xossalari texnik hisoblashlar uchun zarur bo’lgan aniqlik bilan I—x diagrammasi yordamida topilishi mumkin. Bu diagramma L.K. Ramzin tomonidan 1917 yili taklif qilingan. I- x diagrammasini to’zishda bosimning qiymati o’zgarmas deb olingan, ya’ni P = 745 mm simob ustuni (99 kPa ga yaqin). Diagrammaning asosiy ochqlari oralig`idagi burchak 135° ga teng (30.1-rasm). Asosiy ochqlarga nam havoning ikkita asosiy xossalari-entalpiya I (J/kg quruq havo) va nam saqlash x (kg/kg quruq havo) joylashtirilgan. Diagrammadan foydalanish qulay bo’lishi uchun nam saqlashning qiymatlari yordamchi gorizontal ochqqa joylashtirilgan. Bunda I=const chiziqlar ordinata ochqiga nisbatan 135° burchak bilan ma’lum masshtabda va x = const chiziqlar esa yordamchi absissa ochqiga perpendikulyar qilib joylashtirilgan.