U jo'Rayev, R. F a r m o n o V, s h. E r g a s h e V

Migel de Servantesdir  ( 1 5 4 7 - 1 6 1 6 ) .  U n i n g  m a s h h u r  « D o n Kixot» 
asari qahramoni, jahongashta Don Kixot adolatsizlik olamidagi so'nggi 
olijanob ritsar. U  o d a m l a r hayoti biroz bo'lsa-da, yaxshi  b o ' l i s h i g a 
yordamlashish yo 'lida qo 'lidan kelganicha harakat qiladi. Bu ish uning 
hayotdagi: «Erkinlik uchun xuddi shon-sharaf uchun qilinganidek, jonni 
xavfga qo 'yish кегак» shiorining amaldagi ifodasi edi. 
Tasviriy san'at.  U y g ' o n i s h davri madaniyatining yana bir  b u y u k 
n a m o y a n d a s i Italiyalik Leonardo da Vinchidir  ( 1 4 5 2 - 1 5 1 9 ) . U bir 
vaqtning о 'zida  h a m rassom,  h a m shoir,  h a m me'mor,  h a m haykaltarosh, 
h a m musiqachi,  h a m ixtirochi edi.  L e o n a r d o  r a s m chizish san'atini 
«san' atlar malikasi» deb atagan. Buyuk rassom bir paytning о 'zida zehnli 
izlanuvchan olim  h a m edi.  U n i n g asarlari  q a h r a m o n l a r i xudolar va 
avliyolar emas, balki oddiy odamlar edi. «Chaqaloq tutgan  M a d o n n a » 
rasmi buning yorqin dalilidir. Ona go 'dagini ко 'kragiga bosib, avaylab 
quchoqlab turibdi va  u n g a yengil yarim tabassum qilmoqda, yer esa 
o n a n i n g  o ' z  g o ' d a g i g a  c h e k s i z  m u h a b b a t i n i  a n g l a t i b  t u r i b d i . 
L e o n a r d o n i n g «Maxfiy kecha» deb  n o m l a n g a n devoriy rasmi  h a m 
mashhurdir. Injildagi rivoyatga ко 'ra, Iso payg 'ambar о 'limidan oldin 
shogirdlarini oxirgi marta to'plagan. Isoning shogirdlariga hozirgina 
37 

---

aytgan «Sizlardan biringiz  m e n i sotasiz», degan bashorati tasviri. 
Shogirdlar uning bu so'zidan qotib qolishgan. Ularning yuzida hayrat, 
qo'rquv, g'azab va ishonchsizlik. Iso esa xotirjam, ayni paytda qayg'uli. 
Faqat uning holsiz qo 'llari taqdirga bo 'y sunganligini, so 'zsiz halokat 
muqarrarligini ifodalab turibdi. 
Bu davrning buyuk Italiyalik rassomlaridan yana biri Rafael Santi 
(1483-1520) edi. U atigi 37 yil  u m r ko'rdi, xolos. Lekin shu qisqa 
davr ichida o'z nomini abadiylikka muhrlagan asarlar yarata oldi. U 
yaratgan asarlar ichida «Sikstin madonnasi» mashhurdir. 
Z a m o n d o s h l a r i «Sikstin madonnasi» asariga «shu xildagilarning 
yagonasi» deb  b a h o  b e r i s h g a n edi.  U n d a  o y o q y a l a n g Bibi  M a r y a m 
go 'yo bulutlarni bosmaganday, ohista ularning ustida uchib yurganday. 
U  o ' z qismatiga  p e s h v o z  c h i q m o q d a . Hali  g o ' d a k Isoning nigohlari 
kattalarnikidek jiddiy. U go 'yo kelajakdagi azoblar va о 'limni oldindan 
sezayotganday. Onaning qarashlarida  h a m  q a y g ' u va xavotir bor. U 
oldindan nima bo'lishinibiladi. Shunga qaramasdan о'g'lining hayoti 
evaziga haq yo 'llari ochiladigan odamlar tomon oldinga yuradi. 
Gollandiyalik mashhur rassom Rembrandt (1606-1669) yaratgan 
asarlar ichida eng mashhuri «Adashgan o'g'ilning qaytishi» rasmi edi. 
Bu asarni muallif hayotining eng 
og 'ir damlarida - о 'g 'lining о 'limi­
dan so'ng yaratgan. Injilda oilasini 
tashlab ketib,  u z o q vaqt  s a n g ' i b 
yurgan, barcha boyliklari tugagach, 
ortga qaytgan о 'g 'lini ota kechiradi 
va uyiga qabul qiladi. Rembrandt 
o'z asarida ota va o'g'ilning uch-
rashuv paytini aks ettirgan. Adash-
gan  o ' g ' i l uy ostonasi oldiga tiz 
c h o ' k i b turibdi. Yirtiq  k i y i m va 
sochsiz bosh  o ' t g a n  u m r kulfat-
larining guvohi.  K o ' r , keksa ota-
ning barmoqlari о 'g 'lining yelkasi-
g a  t e g a y a p t i .  Q o ' l  h a r a k a t i  b u 
d u n y o d a n qariyb  u m i d i n i  u z g a n 
9-rasm. Adashgan  o d a m n i n g yorqin  q u v o n c h i n i va 
о 'g 'Hiring qaytishi. cheksiz muhabbatini anglatadi. 
38 

---