Fransiya mustamlakalari. Misrda XVIII - X I X asriar chegarasida
mamluk jangchilar (asosan, qullikka tasliirilgan Gmziya va ShimoUy Kavkaz
141
aholisi) va mahalliy aholi mamlakatga bostirib kirgan Napoleon Bonapart
boshchiligidagi fransuz qo'shiniga qarshi kurashda qatnashdi. Fransuz
qo'shinlarining qolgan-qutgani taslimbo'lganidankeyin misrliklar Buyuk
Britaniya qo 'shinini hay dab chiqarish uchun kurashdilar. Rasman Misr
Usmonli turklar imperiyasining oliy hokimiyati ostida bo 'lsa-da, amalda
deyarli to 'la mustaqillikni saqlab qolgan edi. Fransiya 1830- yilda Jazoirni
bosib oldi. Jazoir aholisi fransuz mustamlakachilariga shiddatli qarshilik
ko'rsatdi. Istilochilarga qarshi milliy-ozodlik kurashini olib bordi.Bu
kurashda jazoirliklar yo 'lboshchisi Abdulqodir alohida rol о 'ynadi.
1847- yilda Abdulqodir qo'shini qurshab olindi va tor-mor etildi.
Abdulqodirning о 'zi halok bo 'ldi.
Biroq, milliy-ozodlik kurashi t o ' x t a b qolmadi. Jazoirliklar yana
necha о 'n yillar davomida istilochilarga qarshi partizanlar urushi olib
bordilar.
M a r o k a s h aholisi m a m l a k a t i c h k a r i s i g a kirib b o r g a n p o r t u g a l ,
ispan va fransuz mustamlakachilariga muvaffaqiyatli ravishda qarshilik
ko'rsatdi. H i n d okeanida F r a n s i y a M a d a g a s k a r o r o l i n i b o s i b olishga
bir n e c h a bor urinib ко 'rdi, lekin muvaffaqiyatsizlikka uchradi.
Mustamlakachilar Afrikaning harbiy-texnika jihatdan qoloqligidan,
u n i n g x a l q l a r i t a r q o q e k a n l i g i d a n , q a b i l a l a r o ' r t a s i d a g i o ' z a r o
ziddiyatlardan ustalik bilan foydalandilar. X I X asrning 70- yillarida
Afrikaning ichkarisidagi katta maydonlar hali yevropaliklarga deyarli
n o m a ' l u m edi. Bu hududlarning buyuk davlatlar о'rtasida mustamlaka
sifatida t a q s i m l a n i s h i X I X asrning oxiri - XX asrning b o s h l a r i d a
tugallandi. Bu haqida IX sinfda bilib olasiz.
Znvol V7i topahiriqtnr
1. Afrika qit'asi xalqlari ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotda boshqa
qit'a xalqlaridan orqada qolib ketganligi sabablari haqidagi
о 'z mulohazalaringizni daftaringizga qayd eting.
2. Afrika qay tariqa mustamlakaga aylantirildi?
3. Afrika xalqlarining milliy-ozodlik harakatlari haqida nimalarni
bilib oldingiz?
Mustaqil ish
Afrika va Lotin Amerikasining mustamlakalarga aylantirilishi va ularning
milliy-ozodlik kurashi j arayonini taqqoslang.
142
Do'stlaringiz bilan baham: |