U jo'Rayev, R. F a r m o n o V, s h. E r g a s h e V

Afg'oniston 1842-1870- yillarda xalqaro munosabatlarda. 1843-
yilda «Ost-Indiya» kompaniyasi Hindistonning Sind viloyatini  h a m 
bo 'ysundirdi. Shu tariqa Britaniya mustamlakalari chegarasi Afg 'onistonga 
tutashdi. 
Buyuk Britaniya bilan qayta urushni istamagan  D o ' st Muhammadxon 
1855- yilda ingliz - afg 'on do 'stlik shartnomasini imzoladi. 1857- yilda 
Buyuk Britaniya bilan Afg 'oniston о 'rtasida harbiy shartnoma ham tuzildi. 
Bu shartnoma Buyuk Britaniya uchun Afg'onistonni vassal davlatga 
aylantirish yo 'lidagi birinchi qadam bo 'ldi. 
1863- yilda  D o ' st Muhammadxon vafot etgach, uning о 'g 'illari о 'rtasida 
toju taxt uchun kurash avj oldi. Hindistonda bo'lib o'tgan sipohilar 
qo 'zg 'olonidan cho 'chib qolgan Buyuk Britaniya Afg 'oniston ichki ishlariga 
aralashmashgini bildirdi. 
Ikkinchi tomondan, O'rta Osiyoning Rossiya imperiyasi tomonidan 
istilo qilinishining boshlanganligi  h a m Afg 'oniston uchun xalqaro qulay 
vaziyat yaratdi. Shunday bir sharoitda, Buyuk Britaniya Rossiya bilan 
k e l i s h u v  y o ' l i n i izladi.  U l a r n i n g fikricha,  A f g ' o n i s t o n  b u ikki 
m u s t a m l a k a c h i davlatlarning  O s i y o d a g i  m u s t a m l a k a l a r i n i ajratib 
turuvchi hudud vazifasini o'tashi kerak edi. 
135 

---

1870- yilga kelganda Afg 'oniston mustamlaka ham, qaram davlat ham 
emas edi. Biroq uning chegaralariga janubi-sharqdan Buyuk Britaniya, 
shimoldan esa Rossiya tobora yaqinlashib kelayotgan edi.