U jo'Rayev, R. F a r m o n o V, s h. E r g a s h e V

Burbonlar sulolasi hokimiyatining tiklanishi. Ittifoqchi davlatlar 
Fransiyada Burbonlar sulolasi hokimiyatini tiklashga qaror qildilar. 
Inqilob yillari qatl etilgan qirol Lyudovik  X V I ning ukasi Lyudovik 
X V I I I  S e n a t n i n g  q a r o r i  b i l a n  t a x t g a  o ' t q a z i l d i .  L e k i n  e n d i  b u 
monarxiya avvalgidek mutlaq monarxiya emas edi. U monarxiyani 
tiklashning iloji  h a m  y o ' q edi. Chunki jamiyat hayotida kapitalistik 
7 - Jahon tarixi 
97 

---

munosabatlar har tomonlama chuqur ildiz otib ulgurgan edi. Shuning uchun 
ham qirol konstitutsiya e'lon qilishga majbur bo 'ldi. Ittifoqchilar Fransiya 
bilan sulh shartnomasini imzoladilar. Unga ko'ra, Fransiya Napoleon 
davrida bo sib olgan barcha hududlardan  m a h r u m etildi. Ayni paytda 
mamlakatda ichki vaziyat  h a m murakkablashib bordi. Bunga eski feodal 
tartiblar tarafdorlarining mutlaq monarxiyani tiklashni, shuningdek, 
qo'llaridan ketgan mol-mulklarini qaytarib berishni talab qilishlari sabab 
bo'ldi. 
Bu, o'z navbatida, burjuaziya va dehqonlarni tashvishga solib qo'ydi. 
Bundan tashqari, Napoleon davrida xizmat qilgan zobitlarning va davlat 
xizmatcMsining ishdan bo 'shatihshi qo 'shinda va butun mamlakatda norozilik 
keltirib chiqardi. Vaziyatdan surgundagi Napoleon foydalanib qohshga qaror 
qildi. Eski gvardiya va о 'zi tug 'ШЬ о' sgan korsikaliklardan tuzilgan harbiy 
qism hamon uning tarafida edi. Napoleon 1815- yilning mart oyida Elbadan 
Fransiyaning janubiga yetib keldi. Qirol Lyudovik XVUI ning Napoleonga 
qarshi yuborgan 30 ming kishilik qo'shini ham Napoleon tomoniga o'tib 
ketdi. Napoleon 20- mart kuni Parij shahrini egallab, yana imperatorlik 
taxtiga o'tirdi. Biroq u bu safar hokimiyatni atigi 100 kun egallab turdi, 
xolos. 
Napoleonga qarshi ittifoqchi davlatlar (Buyuk Britaniya, Prussiya va 
boshqalar) juda katta armiya qo 'ya oldi. Ikki о 'rtada 1815- yilning 18-
iyunida bo 'lib о 'tgan hal qiluvchi jang (hozirgi Belgiya davlati hududidagi) 
Vaterloo qishlog'idabo'hb o'tdi. Shu tufayli bu jang tarixga «Vaterloo jangi» 
nomi bilan kirgan. Jangda Napoleon qo 'shini butunlay tor-mor etildi. Asir 
olingan Napoleon endi uzoq Muqaddas Yelena oroliga surgun qilindi va u 
shu yerda 1821 - yilda vafot etdi. Fransiyada Burbonlar hokimiyati yana 
qayta tiklandi.