Tuzuvchilar: Maxmudov A. M

Nazorat savollari:

1. 
   Qazuvchi-tashuvchi mashinalar osma va tirkama ish bajaruvchi qurollari.
   
2. 
   Buldozerlar ish bajaruvchi uskunalari.
   
3. 
   Mexanik maydalagich uskunalar ish bajaruvchi uskunalari.
   
4. 
   Skreperlar ish bajaruvchi uskunalari.
   
5. 
   Cho’michli yuklash mashinalari ish bajaruvchi uskunalari.
   

Laboratoriya ishi №7.
Kon mashinalari ishchi organlarining ish prinsipi va konstruksiyasini o’rganish.


Reja:

1. 
   Barzanjirli ishchi organ.
   
2. 
   Halqasimon bar zanjir.
   
3. 
   Shtangali va diskli ishchi organ.
   
4. 
   Barabanli ishchi organ.
   
5. 
   Shnekli ishchi organlar.
   
6. 
   Koronchatli ishchi organlar.
   
7. 
   Struglar tuzilishi.
   

Ishdan maqsad: Talabalar o`z bilimlarini, kon mashinalari ishchi organlarining ish prinsipi va konstruksiyasini o’rganish orqali yanada mustahkamlash.
Barzanjirli ishchi organi
XX asrning 40-60- yillarida ishga tushirilgan yemirishning barovыy organini vrubka mashinasida va tozalovchi kombaynlarda keng qo’llanilishi aniqlandi.
Vrubkali mashina ingichka bari (48-rasm) payvandlash konstruksiyali yoki parchinlangan ramadan tuzilgan. Ramaning o’zi pastki 8 va ustki 6 plitdan va bruslardan 5 tashkil topgan. Plitlar, bruslar va nakladkalar 7 kesuvchi zanjir keskichlar 2 bilan ko’chiriladigan barning ariqchalarini bildiradi. Bruslar 1 bar ramasini mustaxkamlash uchun xizmat qiladi, u reduktorning kesuvchi qismi korpusiga montaj qilinadi va barni qatlam tekisligi bo’yicha 180⁰ ga burish ishkonini beradi. Kesuvchi zanjirning kerakli tarangligi vintli 4 va gaykali 3 aylanadigan yulduzchani ko’chirish bilan amalga oshiriladi.

48-rasm. Burg’ilovchi mashinaning yassi bari.

Tozalovchi kombayn «Kirovets-2K» halqasimon bari (49-rasm) P simon yo’naladigan ramani o’zida namoyon qiladi, uning zaboy tomonidan kesuvchi zanjir harakatlanadi, barning qarama - qarshi tomonidan esa maydalangan ko’mirni zaboy konveyeriga yuklashni taminlovchi kurak konsolli zanjir harakatlanadi. Bunday bar ustki 3 va ostki 4 yassi barlardan tuzilgan, zaboy oldi tomonidan 1 va 2 yoylar bilan vertical tekislik yordamida birlashtirilgan, boshqa tomondan esa ustki va ostki asosiy brusga kiydirilgan. Kesuvchi va yuklovchi zanjirlar tarangligi vintli tipdagi 5 uskunalarni alohida tarangliklari orqali ishlab chiqariladi.

Bugungi kunda yemirishning barli organlari amalda tozalovchi kombaynlarda foydalanilmaydi. Bu tozalash ishlarini olib borishda tor ko’lamli texnologiyaga o’tish bilan tushuntiriladi va yemirishning barli organining mavjud kamchiligi: kichik mexanik FIK (0.3-0.4 gacha) va vrubka tirqishida ko’mirning sezilarli darajada maydalanishi (80 % mayda toshko’mirgacha), bu ko’mirni yemirishga energiya sarfining oshib ketishiga olib keladi (2-4 kVt gacha); kombinat ishida balandlikda barni boshqarish qiyinligi; kombaynning uzatish tezligi (1.2-1.5 m/min gacha); remont qilish vaqtining ko’pligi (3-4 oy).

49-rasm. Halqasimon bar.
Shtangali va diskli ishchi organi
Birinchi vrubkali mashina konstruksiyasida vrubkali shtanganing gorizontal aylanish o’qida yoki diskning vertical aylanish o’qida o’rganish sinab ko’rilgan. Bu yemirish organining FIK ini oshirish bilan tushuntirildi. Biroq shtanganing kerakli qattiqligini taminlashda uning diametrini oshirish talab etildi, bu oraliq balandligining kattalashishiga olib keldi, tabiiyki tosh ko’mirning chiqishiga ham.
Shtangali va diskli yemirish organlari ko’plab keng qamrovli (shirokozaxvatnыx) kombaynlarda boshqa yemiruvchi organlar bilan kombinatsiyalashgan holda qo’llangan va yordamchi funksiyalarni bajargan: yorilgan ko’mir qatlamlarini transportda tashishga qulay bo’laklarga bo’lib kesish, zaboyni rasmiylashtirish va b.q. Diskli shtanga (50-rasm. «Donbass» tipli kombayn) o’zida vintli liniyada joylashtirilgan maxsus keskichlar maxkamlangan silindrik teshikli valni namoyon qiladi.

50-rasm. Tog’ jinsini maydalab uzatuvchi diskli shtanga.