Tuzuvchi: Maxsus fan o’qituvchisi O’lmasbek Xolmirzayev

Elektron  grafiklar  ko’rishning  texnologik  asoslari.  Elektron  grafik 
tasvirlar qurishning zamonaviy usullari. 
 
Grafikaning  texnologik  asoslarini  qurishda  uning  ko’rkamligini  ham  nazarda 
tutish zarur. 
Grafikaning 
ko’rkamligini  oshiruvchi  va  uning  yuklanish  tezligini 
kamaytiruvchi vositalardan biri bu rang berish usulidir. Lekin rang grafikada aralash - 
quralashlikni  keltirib  chiqarmasligi  kerak.  Masalan,  alohida  regionlarda  aholining 
zichligini yoki kasallik tarqalishi grafikasini io‘odalash, go’yoki bu regionlar orasida 
uzviy bog’liqlikni io‘odalagandek taassurot qoldiradi. Bunday holda io‘odalanayotgan 
qiymatiga  qarab  bir  xil  rangni  to’q  yoki  och  holatini  ishlatgan  maqsadga  muvoo‘iq 
bo’ladi. 
Amaliy  dasturlar  paketlarining  (ADP)  keng  tarqalishi  shu  bilan  asoslanadiki, 
tasvirni  kommunikatciya  texnologiya  vositasi  sio‘atida  qabul  qilish  inson  uchun 
tabiiyroq bo’lib bu usulda ham etarli aniqlikka erishish mumkin. 
Mashina  grafikasini passiv  va  interaktiv bo’laklarga ajratish mumkin.  Bundan 
20 yillar avval ulug’ olimlarni, san`at ustalarini, sportchilarni, multiplikatcion o‘ilmlar 
qaxramonlarini  (masalan,  bo’ri,  quyon  rasmlari),  Albert  Eynshteyn  rasmini  alo‘avit 
raqamli  chop  etish  qurilmalardan  chiqarish  keng  tarqalgan  edi.  Bunda  rasm  ma`lum 
nuqtalarga bir xil belgilarni qog’oz sathiga tushirish orqali, rang tao‘ovut esa ba`zi bir 
joylarda  shu  belgilarni  bir  necha  marta  urib  (to’q  rang),  ba`zi  bir  joylarda  bir  marta 
tushirib (och rang) hosil qilinardi. Tasvirni bunday usulda hosil qilish passiv mashina 
grafikasiga tegishlidir. 
Interaktiv mashina grafikasi(IMG)da tasvirning holati, uning shakli, mazmuni, 
o’lchamlari  va  rangi  monitor  ekranida  interaktiv  qurilmalar  yordamida  dinamik 
ravishda uzluksiz o’zgartirilib, boshqarib turiladi. 
Zamonaviy shaxsiy kompyuterlarda hosil qilinadigan grafikalar amaliy jihatdan 
qaraganda hammasi interaktivdir. 
Passiv mashina grafikasiga planshetli  va barabanli grafik  quruvchi qurilmalar, 
shuningdek  printer,  kino  va  videokameralar  yordamida  hosil  qilinadigan  tasvirlar 
kiradi. 
Bu  qurilmalar  yordamida  hosil  qilinadigan  tasvirga  bevosita  ta`sir  qilib 
bo’lmaydi. Monitor qurilmasida tasvir hosil qilish jarayonini  sichqoncha, klaviatura, 
skaner qurilmalari yordamida istagancha boshqarish mumkin. 
Yuqorida ko’rib o’tilgan hamma tasvir hosil qilish usullarining umumiy tomoni 
shundaki, bu erda tasvir raqamli protcessor yordamida hosil qilinadi. 
Grafik tasvirni hosil qilishni zamonaviy usullari bilan yaxshiroq tanishish uchun 
kompyuter grafikasining uch turda – rastrli (nuqtali yoki pikselli), vektorli (ob`ektli), 
o‘raktal hosil qilinishini ko’rib chiqamiz. Bu uch turning asosiy o‘arqi ekran yuzasida 
yorug’lik  nuri  haraktlanishining  turlichaligidadir.  Ularning  to’la  o‘arqi  keyingi 
mavzularda chuqurroq ko’rib o’tiladi. 
 

---

 
        O’MT =  Kasbga kirish             
Tuzuvchi:      Maxsus fan o’qituvchisi              O’lmasbek Xolmirzayev  
             
2-son KHM