Тузувчи : Файзуллаева Н

Xarajatlar bo‘yicha muddati o‘tgan qarzdorlik. Hukumatning mol etkazib beruvchilarga yoki kreditorlarga to‘lovlari kechikishini ko‘rsatuvchi xarajatlar bo‘yicha muddati o‘tgan davlat qarzdorligi o‘tish iqtisodiyoti sharoitidagi ko‘rpgina mamlakatlarda soliq-byudjet siyosatining jiddiy muammosiga aylangan. Muddati o‘tgan qarzdorlik xarajatlarni va mamlakat oldida turgan byudjet muammosini kamaytirib ko‘rsatadi. Bunday muddati o‘tgan qarzdorlik kamomadni moliyalashning majburlovchi usullaridan biridir; bundan tashqari bunda davlatning qarz olishdagi ehtiyojlari kamaytirilib ko‘rsatiladi va bu mamlakatdagi kredit emissiyasining manbalarini buzib ko‘rsatadi. Garchand, kamomadni moliyalash davlatga ko‘proq milliy resurslardan foydalanishga imkon bersada, lekin boshlang‘ich samara ishlab chiqaruvchilarning narxlari oshishi yoki soliq va yig‘imlar tushumidagi kechikish hisobidan yo‘qqa chiqariladi. Xarajatlar bo‘yicha muddati o‘tgan qarzdorlik oxir-oqibat davlat organlariga xizmat ko‘rsatishning qiymati oshishiga olib keladi. Muddati o‘tgan xarajatlar bo‘yicha davlat qarzdorligining to‘planishi aholining davlat moliya tizimiga bo‘lgan ishonchiga salbiy ta’sir qiladi. Xususiy iste’molchilar va investorlar o‘rta muddatli kelajakda soliq stavkalari, inflyasiya sur’atlari o‘sishidan va umuman olganda, mamlakatdagi moliyaviy holatning yomonlashuvidan qo‘rqishadi. Muddati o‘tgan davlat qarzdorligining o‘sishi natijasida umuman iqtisodiyotda muddati o‘tgan qarzdorlikning ko‘payishi moliyaviy tizim barqarorlashuviga va iqtisodiy o‘sishga juda salbiy ta’sir etishi mumkin. Davlat tashkilotlari xodimlariga ish haqini va transfertlarni to‘lashning kechikishi yalpi talabga ta’sir etishi mumkin, buni byudjet kamomadining jiddiy tahlilida hisobga olish kerak.

Bu juda optimistik daromad kelishining prognozi yoki davlat xarajatlarini nazort qilish mexanizmi yo‘qligidan kelib chiqadi. Demak, to‘g‘ri ishlaydigan g‘aznaxona (kaznacheystvo) kechikishning oldini olishda muhim rol o‘ynashi mumkin.