Тузувчи : Файзуллаева Н

Davlat moliya statistika tizimi

Davlat moliya statistikasi tizimi (DMS) davlat organlarining milliy va jahon iqtisodiyotining boshqa sektorlari bilan operatsyailarni hamma tomonlama hisobga olish va avvalambor davlat kirimlari, to‘lovlari va to‘lanmagan majburiyatlarni aniqlash uchun mo‘ljallangan. 7.1rasmda DMS doirasida turli davlat organlari operatsiyalarining tasnifi berilgan.

Rasm 7.1. Davlat boshqaruv organlari operatsiyalarini tasniflashning tahliliy asosi

Tushumlar

To‘lovlar

tovar va xizmatlar

J oriy

tovar va xizmatlar

Kapital

tovar va xizmatlar

K apital

tovar va xizmatlar

Joriy

hech narsa

Joriy

hech narsa

Kapital

hech narsa

Kapital

hech narsa

Joriy

rasmiy olingan transfertlar

Boshqa sektor majburiyatlari

L ikvidlikni * boshqarish * maqsadida * olingan *

Boshqa sektor majburiyatlari

Davlat siyosati-ni amalga oshirish maqsadi-da olin-gan

Boshqa sektor majburiyatlari

Davlat siyosatini amalga oshirish maqsadida olingan

Boshqa sektor majburiyatlari

Likvid-likni boshqarish maqsadida olingan

Kreditlashtirish minus uni qaytarish

Davlat boshqaruvi sektori majburiyatlari

Davlat boshqaruvi sektori majburiyat-lari

Naqd pul mablag‘lari qoldig‘ining o‘zgarishi

Manba: MVF, «Rukovodstvo po statistike gosudarstvennыx finansov» (Vashington, 1986 god), str. 131.

7.4. Daromadlar va harajatlar klassifikatsiyasi

DBO amalga oshiradigan operatsiyalar 2 kategoriyaga tasniflanadi: daromadlar va xarajatlar. Asosiy tasniflash yalpi, joriy, kapital xarajatlar va daromadlarni aks ettiradi va iqtisodiy xarakterga ega. Bu kategoriyalarning ichida soliqlar soliqqa tortiladigan faoliyat turi bo‘yicha, xarajatlar esa sarflanish maqsadiga ko‘ra tasniflanadi. Masalan, mudofaa va ta’limga xarajatlar. Byudjet tahlili uchun byudjet operatsiyalarini standart analogik iqtisodiy tasnifi muhimroq ahamiyatga ega.

Umumdavlat byudjeti holatini va uning makroiqtisodiy sohaga ta’sirini baholash maqsadida mutaxassislar daromadlar va xarajatlarni aniq ajratishi kerak. Bunda shuni nazarda tutish kerakki, barcha daromadlar kirimdir, lekin barcha kirimlar ham daromad hisoblanmaydi. Majburiyatlarni qaytarish bilan bog‘liq bo‘lmagan kirimlar daromad bo‘lib hisoblanadi. Hukumat bergan kreditlar hisobidan kirimlar daromad hisoblanmaydi, chunki bunday kreditlar qaytarilishi kerak. SHuningdek, hamma to‘lovlar ham chiqim hisoblanmaydi. Masalan, kreditni qaytarish mablag‘larni sarflashga kirmaydi, chunki u kreditni olishdagi majburiyatdan kelib chiqadi, foizlarni to‘lash boshqa tomondan xarajatlarning moddasi hisoblanadi.