Тузувчи : Файзуллаева Н

16.5. Ishlab chiqarish resurslari talabini prognozlashtirish
Xodimlar talabini rejalashtirishdagi asosiy vazifalar quyidagilardan iborat:

1. 
   Ishchi xizmatchilar sonidagi zaruriyatni ko‘rsatib berish. Bunda ularning mutaxassisligi, ishlash sohasi hamda malakasini to‘liq namoyon etish lozim.
   
2. 
   Xodimlar mehnatini qo‘llab quvatlashda etarli bo‘lgan ish haqi va rag‘batlarni to‘g‘ri aniqlash.
   

Korxonadagi xodimlarning reja ko‘rsatgichlarini asoslash quyidagi mehnatni tashkillashtirish tamoyillariga tayangan holda amalga oshiriladi:

1. 
   Firmaning umumiy strategiyasini amalga oshiradigan va faoliyatida yuzaga chiqadigan muammolar hal eta oladigan ishchi kuchining ta’sir qobiliyati;
   
2. 
   Mehnat kollektivining stabilligi;
   
3. 
   Mehnat huquqlari me’yoriga mos keluvchi normal va qulay mehnat sharoitini shakllantirish;
   
4. 
   Xodimlarning o‘zaro o‘rinbosarliligini ta’minlash;
   
5. 
   Mehnat natijalari hamda ish haqining optimal mosligini ta’minlash.
   

Korxona xodimlarini rejalashtirish quyidagi mehnatning asosiy ko‘rsatgichlari hamda ish haqining asoslanganligini mujassamlashtiradi:

1. 
   Ishchilar soni;
   
2. 
   Ish haqi fondi;
   
3. 
   Mehnat unumdorligi;
   
4. 
   O‘rtacha ish haqi;
   
5. 
   Ijtimoiy to‘lov vositalari.
   

Ishchilar soni kategoriyalariga, kasbiga, malakasiga, ishlab chiqarish boshqarmalariga qarab aniqlashtiriladi. Ishlab chiqarishda asosiy ishchilar soni quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

L=O/n*V

Bu erda: L-asosiy ishlab chiqaruvchilar soni

O-bajarilayotgan ish hajmi.

n-mehnat unumdorligi.

V-ma’lum davrdagi bir ishchining ishlash vaqti.

YOrdamchi ishchi xizmatchilarning soni esa quyidagi turli metodlardan foydalanib aniqlanilishi mumkin:

1. 
   Amalga oshirilayotgan mehnat hajmi;
   
2. 
   Mehnat unumdorligi;
   
3. 
   Xizmat me’yoriga ko‘ra;
   
4. 
   Asosiy mehnatning ish joyi hisobiga ko‘ra.
   

Tarmoqdagi xodimlar talabini prognazlashtirish odatda faoliyatdagi ish hajmiga hamda boshqaruv va sharoitiga qarab amalga oshirilib boriladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bu vazifa har bir korxona, firmaning boshqaruv apparati tomonidan bajariladi.

Xodimlar talabini prognozlashtirish davomida ularga beriladigan ish xaqi masalalarini hal etilgach, mehnatni rag‘batlantirish, ishchi xodimlarga qo‘shimcha ijtimoiy yordam ko‘rsatish muammolariga e’tibor qaratmoq lozim.

Korxona xodimlariga quyidagi yordamlarni ko‘rsatishi mumkin:

1. 
   Ijtimoiy himoya fondini shakllantirish;
   
2. 
   Mehnatni himoyalashga qilinadigan xarajatlar;
   
3. 
   Mehnat shart-sharoitini yaxshilashga qaratilgan xarajatlarni amalga oshirish;
   
4. 
   Sog‘lomlashtirish-profilaktika rejalarini shakllantirish;
   
5. 
   Bepul tibbiy xizmat ko‘rsatiladigan ish turlari ro‘yxatini tuzib chiqish va shu kabilar.