Тузувчи : Файзуллаева Н

 Qi1 Pi1 
Deflyator = ------------- 100 

 Qi1 Pi0 
Bu yerda: i – deflyatorni hisoblash uchun bozor savatiga kiritilgan tovarlar soni; 
Qi1 – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar yoki xizmatlar hajmi miqdori (Masalan 
2 kg shakar, 2 dona ko’ylak va h.k); 
Pi1 – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i — mahsulotning shu yilga bahosi; 
Pi0 – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i – mahsulotning bazis yildagi bahosi. 
Deflyatorni hisoblash shartlari: 
- odatda o’tgan yilga nisbatan hisoblanadi; 
- bozor savati joriy yilda aniqlanib keyingi yillarda o’zgartirilishi mumkin; 
- bozor savatiga ham iste’mol ishlab chiqarish xarakteridagi tovarlar va xizmatlar kiritiladi; 
- bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlar turlarining umumiy YAIM dagi ulushi 
katta qismini tashkil qilishi kerak; 
- bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlar hajmlari o’rtasidagi nisbat ularning YAIM 
dagi ulushlari o’rtasidagi nisbatga mos kelishi kerak. 
Nominal YAMM 
Real YAIM = ———————————— 100 
Deflyator 
Iste’mol narxlari indeksi quyidagicha aniqlanadi: 

 Qi0 Pi1 
INI = ------------- 100 

 Qi0 Pi0
Bu yerda:
Qi0– bazis yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar va xizmatlar hajmi; 
Pi1 – i – tovarning joriy yildagi bahosi; 
Pi0 – i – tovarning bazis yildagi hajmi. 
Iste’mol narxlari indeksi hisoblashning shartlari; 
- bozor savati bazis yil uchun aniqlanadi va bir necha yil davomida o’zgarmaydi; 
- bozor savatiga faqat iste’mol xarakteridagi tovarlar va xizmatlar kiritiladi; 
- bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlarning hajmi iste’mol xarajatlarining katta 
qismini tashkil etishi kerak. 
INI ko’rsatkichining kamchiligi shundaki bozor savati tarkibi o’zgarmas bo’lganligi 
tufayli aholi iste’moli tarkibida tovarlar va xizmatlar ulushining o’zgarganligini, shuningdek 

---

25 
tovarlar va xizmatlar sifatida ro’y bergan o’zgarishlarni hisobga olish imkonini bermaydi Shu 
sabrbli bu indnks baholar darajasini biroz oshirib ko’rsatadi. 
YAIM deflyatori esa bozor savatiga joriy yida kiritilmay qolgan tovarlar baholarining 
oshishini hisobga olish imkonini bermasligi tufayli baholar darajasini biroz pasaytirib 
ko’rsatadi. Shu sababli bu ikki indeksning o’rtacha darajasini xarakterlovchi Fisher indeksi 
hisoblanadi: