Тузувчи : Файзуллаева Н

 
5.
Joriy yilda muvozanatli YAIM hajmi 1500 sh.b.ni, iste’mol hajmi esa 1200 sh.b.ni
tashkil etdi. Joriy yilda ist’mol o’tgan yilga nisbatan 20 %ga ko’paygan. O’tgan yilgi shaxsiy 
tasarrufdagi daromad hajmi 1100 sh.b. Jamg’arishga chegaralangan moyillik 20%.
Topilsin: 
a) o’tgan yilgi iste’mol va jamg’arish hajmlarini; 
b) joriy yildagi shaxsiy tasarrufdagi daromad hamda jamg’arish hajmlarini; 
v) iste’molga chegaralangan moyillik hajmini.
g) avtanom xarajatlar mul’tiplikatorini; 
d) iste’mol xarajatlari 10 sh.b.ka ko’paygan holatdagi muvozanatli YAIMning yangi 
hajmini. 
 
6.
Iste’mol hajmi 350 ni, rejalashtirilgan investitsiyalar 100 ni, davlat xarajatlari 150 ni 
tashkil etadi. Investitsiyalar 10 ga ko’paydi va Daromadlarning yangi muvozanatli darajasi 640 
ni tashkil etdi. Iste’molga chegaralangan moyillik miqdorini toping. 

---

151 
7.
Mamlakat aholisi mavjud daromadlarning 20% ini jamg’armada saqlaydi, avtonom 
iste’mol a = 200. Narxlar darajasi va ish haqining nominal stavkasi o’zgarmasdir. Investitsiya 
talabi I = 200, davlat xaridlari G = 800, real milliy daromad Y = 3000. Soliqlar darajasi daromad 
darajasiga bog’liq emas. 
Agar o’zgarmas soliqlarda davlat xarajatlari 50 birlikka oshgan bo’lsa, real milliy daromad 
qanday o’zgaradi? 
2.7. Mavzu:
Pulga talab funksiyai.
Pul taklifi. Pul bozorida muvozanat 
Masalalarni yechilishi bo’yicha namunalar 
1-masala
Tijorat bankining pul zahiralari 250 mln. pul birligini tashkil etadi. Depozitlar 980 mln. pul 
birligiga teng. Majburiy zahiralar me’yori 20 %ni tashkil etadi. Agar bank ssuda berish uchun 
ortiqcha zahiralardan foydalanishga qaror qilsa, pul taklifi qanday o’zgarishi mumkin? 
Echish: 
Majburiy zahiralar me’yori – 20 % da majburiy zahiralar summasi quyidagini tashkil 
etadi: 980 x 0,2 = 196 (mln. pul birligi). 
Ortiqcha zahiralar: 250 – 196 = 54 (mln. pul birligi). 
Agar ulardan ssuda berish uchun foydalanilsa, u holda, qo’shimcha pul taklifi quyidagini 
tashkil etadi:
m
N
M



,
bu yerda, 
M

– qo’shimcha pul taklifi; 
N
– tijorat bankining ortiqcha zahiralari; 
m
– 
bank 
mul’tiplikatori, 
u 
quyidagi 
formula 
bo’yicha 
topiladi: 
%
100
1


R
m
, 
bu yerda, 
R
– majburiy zahiralar me’yori. Bundan: 
100
20
1
54




M
= 270 (mln. pul birligi). 
2-masala 
Majburiy zahiralar me’yori 20 %ga teng. Tijorat banki ortiqcha zahira sifatida depozitlar 
summasidan yana 5 %ga ega. Depozitlar miqdori 20 000 ni tashkil etadi. Bank ssuda berish 
uchun qanday maksimal summadan foydalanishi mumkin? 
Echish: 
Majburiy zahiralar miqdori: 20 000 x 0,2 = 4 000 ni tashkil etadi. 
Ortiqcha zahiralar: 20 000 x 0,05 = 1 000 ga teng. 
Pul zahiralari: 4 000 + 1 000 = 5 000 ga teng. 
Agar zahiralar 5 000 ni tashkil etsa, u holda bank qolgan mablag’lardan ssuda berish 
uchun foydalanishi mumkin: 20 000 – 5 000 = 15 000.