Тузувчи : Файзуллаева Н

Quyidagilar nimaga teng? 
a) xususiy jamg’armalar; 
b) davlat jamg’armalari; 
v) tashqi dunyo jamg’armalari? 
Echish: 

---

143 
a) xususiy jamg’armalar quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi: 
S
p
= (Y + TR+ N – T) – C 
Y = C + I + G 
Y = 1200 + 500 + 300 = 2000 
S
p
= (2000 + 200 + 100 – 400) – 1200 = 700 
b) davlat jamg’armalari quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi: 
S
g
= T – TR – N – G 
S
g
= 400 – 200 – 100 – 300 = – 300 
v) tashqi dunyo jamg’armalari quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi: 
S
p
= M – X, yoki S
r
= –X
n 
S
p
= – X
n 
=
(–100) = 100. 
8-masala
Mamlakat iqtisodiyotidagi jamg’armalar (S) real foiz stavkasiga bog’liq (R): 
S = 100 + 400R. Agar nominal foiz stavkasi 40% teng, narxlar oshishi sur’ati esa 30% ni 
tashkil etsa, u holda, jamg’armalar nimaga teng bo’ladi?
Echish: 
S = 100 + 400R

S = 140

140 = 100 + 400R 

40 = 400R

R = 40: 400 = 0,1

S = 100 + 400R

100 + 400 x 0,1

S = 100 + 40 = 140. 
Jamg’armalar 140 ga teng yoki nominal foiz stavkasi R
n 
=R
r 
– P, u holda real foiz stavkasi 
R
r
= R
n
– P

40% – 30% = 10% 

koef. 0,1 (10: 100) 

S = 100 + 400 x 0.1 = 100 + 40 = 140 
 
Mustaqil ishlash uchun masalalar 
 
1
. Keltirilgan ma’lumotlarga asoslanib Yalpi ichki mahsulot ko’rsatkichini aniqlang: 
1.Ish xaqi-183,2 
2.Eksport hajmi-15,3 
Z.Amortizatsiya-12,7 
4.Davlat xaridi- 57,4 
b.Biznesga egri soliqlar-13,3 
b.Tranfert to’lovlari-14,8 
7.Import hajmi- 12,4 
8.Foyda solig’i-40.8 
9.Shaxsiy iste’mol xarajatlari- 223,1 
10 Sof investitsiyalar-56,2 
2.
2007 yilda YAIM 300 mlrd. so’mni tashkil etdi. Bir yildan so’ng deflyator 1.2 martaga 
ortdi, real YAIM esa 10 % ga o’sdi. 2008- yilgi nominal YAIM hajmini toping( 2007 yil -bazis 
yili). 
3.
YOpiq iqtisodiyotda YAIM 4800mlrd. so’m. Iste’mol xarajatlari 2900 mlrd. so’mga, 
davlatning tovarlar va xizmatlar xaridi 1200 mlrd. so’mga, Iste’mol qilingan kapital qiymati 350 
mlrd. so’mga teng. 
Iqtisodiyotdagi sof investitsiyalar hajmini toping.
4.
Iqtisodiyotda Yalpi investitsiyalar hajmi 220 mlrd. so’mga, byudjet profitsiti esa 15 mlrd. 
so’mga teng. Eksport hajmi 75 mlrd. so’mga, import hajmi esa 90 mlrd. so’mga teng bo’lsa 
xususiy jamg’armalar miqdorini aniqlang. 

---

144 
5.
Berilgan ma’lumotlar asosida xususiy jamg’armalar miqdorini aniqlang (mlrd. so’m) : 
dromadlar (Y)-60, transfert to’lovlari-80 , davlat zayomlari bo’yicha foiz to’lovlari -60, soliqlar-
80, iste’mol xarajatlari-470.