Тузувчи : Файзуллаева Н

 
MPC = -----------100
Δ Yd 
Bu erda: MPC (marginal propensity to consume) – iste’molga chegaralangan moyillik. 
Yukorida keltirilgan 4-jadval ma’lumotlariga ko‘ra ixtiyordagi daromad 410 sh.b.dan 430 
sh.b.kacha oshgan xolatda MRSni xisoblaymiz. 
Δ
S =420 - 405 =15; Δ Yd
 
=430 - 410 = 20;
MRS = (15/20) 100=75%;
Bu shuni bildiradiki, daromad 100 % ga (yoki bir birlikka) o‘zgarganda iste’mol 75 % (yoki 
0,75)ga o‘zgaradi. 
Jamgarishdagi o‘zgarishning ixtiyordagi daromad o‘zgarishdagi ulushi jamgarishga 
chegaralangan moyillik deyiladi. 
Δ
S
 
*
Кейнс Дж.М. Общая теория занятости, процента и денег. М.,1978. С.157. 

---

39 
MRS = ----------
 
Δ Yd 
 
Bu erda: MPS (marginal propensity to saving) – jamgarishga o‘rtacha moyillik.Yukorida 
keltirilgan misolda: 
Δ Yd
 =
430 - 410 = 20
Δ
S = 10 - 5 = 5
MRS = (5/20) 100 = 25%;
Shunday kilib, iste’molga chegaralangan moyillik 0,75 ni tashkil etgan bo‘lsa, jamgarmaga 
chegaralangan moyillik 0,25 ni tashkil etadi. Daromadning o‘sgan kismi yoki iste’molga, yoki 
jamgarmaga sarflanadi. Shu sababga ko‘ra iste’mol va jamgarishga o‘rtacha moyillik 
ko‘rsatkichlari yigindisi 100%ga yoki koeffitsient ko‘rinishida 1ga teng bo‘ladi.
MRS + MRS =100%
yoki 1. 
MRS va MRS ancha barkaror ko‘rsatkichlar bo‘lib, juda sekin o‘zgarishga uchraydilar. 
 
4. Investitsiyalarning moxiyati, grafigi va funksiyasi. 
YaIMning ikkinchi komponenti bo‘lgan investitsiyalarga to‘xtalib o‘tamiz. 
Investitsiyalar yoki kapital ko‘yilmalar – bu, xali buyumlashmagan, lekin ishlab chikarish 
vositalariga ko‘yilgan kapitaldir. O‘zining moliyaviy shakliga ko‘ra, ular foyda olish maksadida 
xo‘jalik faoliyatiga ko‘yilgan aktivlar xisoblansa, iktisodiy moxiyatiga ko‘ra investitsiyalar yangi 
korxonalar kurish, uzok muddat xizmat ko‘rsatuvchi mashina va asbob-uskunalarni yakuniy 
sotib olishga xamda shu bilan boglik bo‘lgan aylanma kapitalning o‘zgarishiga ketgan
xarajatlardir. Shuningdek investitsilar tarkibiga uy-joy kurilishiga ketgan xarajatlar xam 
kiritiladi.
Investitsiyalarning turli guruxlash mumkin. Makroiktisodiy taxlilda eng ko‘p duch 
kelinadigan guruxlashda investitsiyalar investitsiyalash ob’ektiga ko‘ra uch turga bo‘linadi. 
1. Ishlab chikarish investitsiyalari; 
2. Tovar-moddiy zaxiralariga investitsiya; 
3. Uy-joy kurilishiga investitsiya. 
Makroiktisodiy taxlilda investitsiyalar dinamikasini belgilovchi omil sifatida real foiz 
stavkasi karaladi. Real foiz stavkasi ortishi bilan investitsiyalar xajmi kamayishini kuzatishimiz 
mumkin. Chunki investorlar uchun karz baxosi ortib, ular ko‘rsatadigan foyda normasini 
pasaytirib ko‘yadi. 
Avtonom investitsiyalarning grafigi investitsiyalar xajmi foiz stavkasi dinamikasiga teskari 
proporsional tarzda o‘zgarishini ko‘rsatadi.
Avtonom invstitsiya funksiyasi kuyidagi ko‘rinishga ega: