Тузувчи : Файзуллаева Н

2. Iste’mol va jamgarish funksiyalari. 
Mavzuning birinchi savolida keltirilgan gepotetik ma’lumotlar va grafiklarga tayanib 
iste’mol funksiyasini yozamiz: 
C = a + b Yd , b
u erda: a – avtonom xarajatlar; Yd – tasarrufidagi daromad
(Yd =Y-T), b
u 
erda: T – soliklar; 
b – iste’mol xajmining tasarrufidagi daromadga boglikligini ifodalovchi koeffitsient, boshkacha 
aytganda iste’molga chegaralangan moyillik. 
S
 
b = --------- 100
Δ Yd 
Demak, iste’mol xajmi avtonom iste’molga, tasarrufidagi daromad xajmiga va iste’mol 
xajmining tasarrufidagi daromad o‘zgarishiga ta’sirchanligiga boglik.
Jamgarish grafigini xam iste’mol grafigiga o‘xshab algebraik ifodalash mumkin, ya’ni 
jamgarish funksiyasi kuyidagi ko‘rinishga ega: 
S = -a + (1 -b) Yd 
Iste’mol va jamgarish xajmiga tasarrufidagi daromad dinamikasidan tashkari kuyidagi 
omillar, to‘grirogi bu omillardagi o‘zgarishlar xam ta’sir ko‘rsatadi: 
1. Uy xo‘jaliklari daromadlari. 
2. Uy xo‘jaliklarida to‘plangan mulk xajmi. 
3. Baxolar darajasi. 
4. Iktisodiy kutish. 
5. Iste’molchilar karzlari xajmi. 
6. Solikka tortish xajmi. 
Dastlabki besh omil ta’sirida iste’mol va jamgarish grafiklari o‘zaro teskari tomonga siljiydi. 
Bu besh omil ta’sirida joriy tasarrufidagi daromad tarkibida iste’mol va jamgarish ulushi 
nisbatlari o‘zgaradi. Solikka tortish darajasining o‘zgarishi ixtiyordagi daromad xajmini 
o‘zgartirgani tufayli uning ta’sirida iste’mol va jamgarish grafiklari bir tomonga karab siljiydi. 
Iste’mol funksiyasini aniklash borsidagi tadkikotlar, uning xajmi shuningdek 6)axolining 
daromadlari xajmi va to‘plagan mulki ko‘lamiga ko‘ra tabakalanishi darajasi xamda 7) axolining 
soni va yoshiga ko‘ra tarkibiga xam boglikligini ko‘rsatdi. 
3.Iste’mol va jamgarishga o‘rtacha xamda chegaralangan moyillik. 
 
Makroiktisodiy taxlil jarayonida iste’mol va jamgarish funksiyalarini yanada to‘larok 
bilish uchun iste’mol va jamgarishga o‘rtacha moyillik va chegaralangan moyillik 
tushunchalarini moxiyatini anglab olishimiz lozim. 

---

38 
Iste’molga o‘rtacha moyillik deganda tasarrufidagi daromaddagi iste’mol xarajatlarining 
ulushi tushuniladi, ya’ni: 
S