Тузувчи : Файзуллаева Н

2.8. Mavzu:
Fiskal va monetar siyosat
1-masala
A va V mamlakatlarning iqtisodiyoti quyidagi ma’lumotlar bilan yoritib berilgan: 
Ko’rsatkichlar 
A mamlakat 
V mamlakat 
1.Moliyaviy yil boshida davlat qarzi qiymati 
( mln. dol.da)
2000 
2000 
2. Moliyaviy yil davomidagi nominal davlat 
xarajatlari(mln.dol.da) 
200 
200 
3. Narx darajasi (yil boshida) 
1,0 
1,0 
4. Inflyatsiyaning yillik sur’ati 
0,0 
0,1 
5. Davlat qarzi bo’yicha nominal foiz stavkasi 
0,03 
0,13 

---

156 
6. Davlat byudjetiga nominal soliq tushumlari 
(mln.dol.da) 
260 
260 
 
Hisoblang: 
a) Mamlakatda davlat qarzlariga xizmat ko’rsatish bo’yicha foiz to’lovlarining nominal 
miqdori qanday? 
b) Har bir mamlakatda byudjet defitsitining rasmiy bahosi qanday? 
v) Har qaysi mamlakatda davlat qarzining nominal va real qiymati qanday (yil oxirida)? 
Echish: 
a) A mamlakat uchun statistik ma’lumotlardan foydalangan holda, nominal foiz stavkasi 
va davlat qarzi miqdorini ko’paytirish orqali davlat qarziga xizmat ko’rsatish bo’yicha foiz 
to’lovlarining nominal miqdoriga ega bo’lamiz: 
0,03 x 2000 = 60 (mln.dol.) 
b) mamlakat uchun ham xuddi shu tarzda hisoblab chiqamiz: 0,13 x 2000 = 260 (mln.dol.). 
b) Har qaysi mamlakatda davlat byudjeti defitsitini rasmiy (ya’ni nominal) bahosi milliy 
davlat xarajatlari hamda qarzga xizmat ko’rsatish bo’yicha nominal foiz to’lovlari bilan birga 
byudjetga nominal soliq tushumlari o’rtasidagi farq sifatida yuzaga keladi: 
A mamlakat uchun quyidagiga egamiz: 
.)
.
(
0
260
260
260
)
2000
03
,
0
(
200
дол
млн






. 
V mamlakat uchun bunga: 
.)
.
(
200
260
460
260
)
2000
13
,
0
(
200
дол
млн






. 
v) Yil oxirida davlat qarzining nominal qiymati yil boshidagi qarz miqdori hamda yil 
davomida hosil bo’lgan davlat byudjetining nominal defitsitiga teng. 
A mamlakat uchun quyidagiga egamiz: 
2000 + 0 = 2000 (mln.dol.). 
B mamlakat uchun shunga o’xshash: 
2000 + 200 = 2200(mln.dol.) 
Ikki mamlakatda davlat qarzining real qiymatini baholash uchun ularning har qaysisida yil 
oxiridagi narx darajasini hisoblab chiqish zarur. Dastlabki ikki mamlakatda narx darajasi bir xil 
va 1,0 teng, lekin yillik inflyatsiya sur’ati boshqacha: A mamlakatda 0,0 va B mamlakatda 0,10 
Binobarin, yil oxirida narx darajasi A va B mamlakatlar uchun 1,0 va 1,1 tashkil etdi
(muvofiq tarzda). 
Yil oxirida davlat qarzining real qiymati yil oxiridagi narxlar darajasiga bo’lingan uning 
yil oxiridagi nominal qiymatiga teng. Muvofiq tarzda quyidagiga egamiz: 
A mamlakat uchun: 2000 : 1,0 = 2000 (mln.dol); 
B mamlakat uchun: 2200 : 1,1 = 2000 (mln.dol.); 
ya’ni ikkala mamlakatda real qarzdorlik bir xil.