Тузувчи : Файзуллаева Н

 
 
 
5-MAVZU.  ISTE’MOL VA INVESTITSIYa FUNKSIYaLARI 
 
Reja: 
1.
 
Iste’mol va jamgarish, ularning grafiklari. 
2.
 
Iste’mol va jamgarish funksiyalari. 
3.
 
Iste’mol va jamgarishga o‘rtacha xamda chegaralangan  moyillik. 
4.
 
Investitsiyalarning moxiyati, grafigi va funksiyasi. 
5.
 
Investitsiyalar  dinamikasini belgilovchi foiz ctavkasidan              boshka omillar. 
Akselerator modeli. 
 
 
1. Iste’mol va jamgarish, ularning grafiklari. 
 
Uy xo‘jaliklarining iste’mol xarajatlari (bundan buyon iste’mol deb yuritiladi), yalpi talab, 
yoki  YaIMning yakuniy iste’molga ko‘ra tarkibida eng katta ulushga ega bo‘lgan komponentdir. 
2004  yilda  O‘zbekiston  Respublikasi  Davlat  Statistika  Ko‘mitasining  ma’lumotlariga  ko‘ra 
respublikamizda  bu  ulush  51,7  %ni  tashkil  etgan.    Shuningdek,  rivojlangan  mamlakatlarda 
iste’mol xarajatlari shaxsiy tasarrufdagi daromadning  90 foizdan ortik kismini tashkil etadi. Shu 
tufayli  xam  iste’mol  xarajatlariga  ta’sir  etuvchi  omillarni,  uning  o‘zgarish  konuniyatlarini 
o‘rganish muxim axamiyatga ega. 
Uy  xo‘jaliklari  tasarrufidagi  daromadning    iste’mol  kilinmasdan  kolgan  kismi  ularning 
jamgarmalarini  tashkil  etadi.  Klassik  maktab  vakillari  jamgarish  xajmi  foz    stavkasining 
funksiyasi  de  karashsa    J.M.  Keyns  uy  xo‘jaliklarining    iste’mol  xarajatlari  va  jamgarishlari  
xajmini  belgilovchi  asosiy  omil    ularning  ishlab  chikarishda  ishtirok  etishdan  olingan 
daromadlari  deb  xisoblaydi.    Yanada  aniklik  kiritsakiste’sol  va  jamgarish  o‘ajmini  belgilovchi 
asosiy omil  uy xo‘jaliklarining ishlab topgan daromadlari, olgan transfert to‘lovlari va  to‘lagan 
soliklari  bilan  belgilanadigan  tasarrufidagi  daromadi  (DI  –  disposable  income,  yoki  Yd  ) 
ko‘rsatkichidir.  Makroiktisodiy  nazariyada  iste’mol  va  jamgarmalar,  milliy  daromad  yoki 
shaxsiy daromadlarning funksiyasi sifatida xam tadkik kilinadi. 
Ma’lumki,  uy  xo‘jaligi  tasarrufidagi  daromad  iste’mol  va  jamgarish  uchun  ishlatiladi. 
Ya’ni, kancha ko‘p iste’mol kilinsa, shuncha kam jamgariladi va aksincha. Iste’mol va jamgarish 
o‘rtasidagi  o‘zaro  bogliklik  xar  xil  daromadga  ega  bo‘lgan  shaxslarda  bir  xil  emas:  kam 
daromadga  ega  bo‘lganlar,  odatda,  uning  ko‘prok  kismini  iste’mol  kilib,  kamrok  kismini 
jamgaradi,  lekin  daromadlari  oshib  borishi  bilan  bu  nisbat  jamgarish  foydasiga  o‘sadi.  Bu 
bogliklikni gipotetik ma’lumotlar asosida ko‘rib chikamiz (4-jadval). 
Tasarrufidagi    daromad    xajmi  370  shartli  birlikka  (sh.k.)  teng  bo‘lganda  uy  xo‘jaliklari 
iste’moli 375 sh.b.ka teng,  ya’ni tasarrufidagi  daromaddan 5 sh.b.ka  ko‘p  bo‘ladi. Ya’ni  uy  
xo‘jaliklari  5  sh.b.ka  teng  mikdorda       karz 
                                                                                                            
4-jadval 
                Daromad, iste’mol va jamgarish ko‘rsatkichlari 
 
Yillar