Тузувчи : Файзуллаева Н

Makroiktisodiy  modellar  iktisodiy  ko‘rsatkichlar  va  jarayonlar  o‘rtasidagi  mikdoriy, 
sabab-  okibat  boglanishlarini  matematik  formula,  grafik  va  chizmalar  ko‘rinishida 
ifodalaydi.  
    Bunga  yalpi  talab-yalpi  taklif  (AD-AS)  modelini,  Keyns  xochini,  Fillips  egri  chizigini,  IS-
LM modelini, iktisodiy o‘sishning Domar, Xarrod va Solou  modellarini keltirish mumkin. Bu 
modellarni  bir  vaktning  o‘zida  xam  grafik  ko‘rinishda,  xam  algebraik  formula  ko‘rinishida 
tasvirlash  mumkin  .  Algebraik  formulalar  kabi  makroiktisodiy  modellar  o‘am  ikki,  uch  yoki 
bundan ko‘p o‘zgaruvchili bo‘lishi mumkin.  
 
AD-AS  modelida  yalpi  talab  va  yalpi  taklif  xajmlarining  baxolarning  umumiy  darajasi 
dinamikasi  ta’sirida  o‘zgarishi  va  makroiktisodiy  muvozanatga  erishish  mexanizmi 
o‘rganilsa,  Fillips  egri  chizigi  yordamida  ishsizlik  va  inflyatsiya  ko‘rsatkichlari  o‘rtasidagi 
bogliklik tadkik kilinadi.   

---

8 
Yukorida  sanab  o‘tilgan  modellar  barcha  mamlakatlar  iktisodiyotini  taxlil  kilishda 
ko‘llanaveradi.  Ammo  ularda  keltirilgan  empirik  koeffitsentlar,  turli  iktisodiy 
ko‘rsatkichlarning  o‘zaro  boglikligi  xususiyati  bir  mamlakatda  ikkinchisidan  fark  kilishi 
mumkin.  Xar  kanday  makroiktisodiy  modelda,  u  kanchalik  sodda  yoki  murakkab  bo‘lmasin, 
ma’lum  darajada  mavxumlikka  yo‘l  ko‘yiladi.    Masalan,    makroiktisodiy  taxlil  davomida 
milliy  iktisodiyot  ba’zan  yopik  iktisodiy  tizim,  ya’ni  tashki  iktisodiy  alokalari  mavjud 
bo‘lmagan “yopik iktisodiyot” deb karaladi.  Amaldva  esa barcha mamlakatlar tashxi dunyo 
bilan  iktisodiy  alokalarga  ega,  ya’ni  “ochik  iktisodiyot”ga  ega.  Xech  bir  model  iktisodiy 
xodisa  va  jarayonlar  o‘rtasidagi  bog/likliklarni  to‘la-to‘kis  kamrab  olmaydi.    Shunga 
karamasdan  makroiktisodiy  modellardan  foydalanish  eng  muxim  iktisodiy  konuniyatlarni 
aniklash,  kabul  kilinadigan  turli    iktisodiy  karorlarning    olinishi  mumkin  bo‘lgan  ko‘p 
variantli natijalarini oldindan aniklab   olish, makroiktisodiy siyosatning turli yo‘nalishlarini 
muvofiklashtirish imkonini beradi.       
 
Makroiktisodiy  modellarda  tashkaridan  belgilanadigan,  ya’ni  modelda  tayyor  kattalik 
sifatida  kabul  kilinadigan  ekzogen  o‘zgaruvchilar  xamda  modelni  echish  natijasida 
topiladigan  ichki-yendogen  o‘zgaruvchilar  farklanadi.  Bir  modelda  ekzogen  xisoblangan 
o‘zgaruvchi (ko‘rsatkich) ikkinchi model uchun endogen xisoblanishi mumkin. 
