Тузувчи : Файзуллаева Н


 Inflyatsiyaning moxiyati va o‘lchanishi



Download 6,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/535
Sana25.01.2022
Hajmi6,61 Mb.
#409315
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   535
Bog'liq
Макроиқтисодиёт Янги УМК. 2021-2022 (1)

 
4. Inflyatsiyaning moxiyati va o‘lchanishi.  
   
Inflyatsiya  (  lotincha  inflatio  -  shishish,  bo‘rtish,  taranglashish)  –
    ma’lum  davr 
mobaynida  mamlakatda baxolar o‘rtacha (umumiy) darajasining  barkaror o‘sishi, pulning xarid 
kobiliyatini uzok muddatli pasayishi. Inflyatsiya bozor iktisodiyotining asosiy izdan chikaruvchi 
omillari  jumlasiga  kiradi,  uning  sur’ati  kanchalik  yukori  bo‘lsa,  iktisodiyotga  xavfli  ta’siri 
shunchalik katta bo‘ladi. Ayniksa bir iktisodiy tizimdan ikkinchi bir iktisodiy tizimga o‘tayotgan 
mamlakatlarda  inflyatsiyaning  iktisodiyotga  ta’siri  ancha  xavfli.  Chunki,  bu  davr  narxlarning 
erkinlashuvi va shunga muvofik ularning umumiy  darajasi keskin oshib ketishi bilan boglik. 
Ammo  inflyatsiya  davrida  barcha  tovarlarning  baxolari  xam  oshavermaydi:  ayrimlariniki 
barkaror bo‘lib tursa, ba’zilariniki esa tushishi mumkin.  


30 
 “Inflyatsiya” atamasi ilk bor Shimoliy Amerikada  1861-1865 yillardagi Fukarolar urushi 
davrida      ko‘llanildi.  Inflyatsiyaning  atamasi  muomaladagi  kogoz  pul  massasining  tovarlarning 
real  taklifiga  nisbatan  xaddan  ziyod  ko‘payib  ketishi  xolatini    izoxlangan.  .  Ammo 
inflyatsiyaning bunday tavsifi  mukammal emas va uning sabablarini ochib bermaydi. Umuman 
olganda  inflyatsiya  pul  muomalasi  konunlarining  buzilishi  shakli  sifatida  makroiktisodiy 
muvozanatning buzilishini, talab va taklif nomutanosibligini  anglatadi. 
Keynschiar  maktabi  namoyondalari  bunday  nomutanosiblikning    sababi  to‘lik  bandlik 
sharoitida  talabning  xaddan  ziyod  bo‘lishida  deb  bilishadi.  Shu  sababli    ular  ishlab  chikarish 
kuvvatlaridan  foydalanish  darajasi  past  bo‘lsa  budjet  takchilligi  va  ko‘shimcha  pul  chikarish 
yo‘li  bilan    xarid  kobiliyatini,  boshkacha  aytganda  yalpi  talabni  ko‘paytirish  inflyatsiyaga  olib 
kelmaydi deb xisoblashishadi. 
Neoklassik  yondoshuv  tarafdorlari  inflyatsiyaning  manbai  ishlab  chikarishning  xaddan 
ziyod o‘sishida, ishlab chikarish xarajatlarining ko‘payishida deb bilishadi. Demak  keynschilar  
inflyatsiyaga talab tomonidan, neoklassiklar esa taklif tomonidan  yondoshishadi.   
Agar  iktisodiyotda  tovarlar  va  xizmatlar    massasi  yalpi  talabga  nisbatan  sekinrok  o‘ssa, 
yoki  yalpi talab ko‘paygani xolda o‘zgarmasdan tursa, bu nomutanosiblik  baxolar darajasining 
ko‘tarilishi  orkali  bartaraf  etiladi.  Okibatda  pul  birligining  xarid  kobiliyati  pasayadi  va  milliy 
iktisodiyotning ko‘shimcha pul massasiga extiyoji paydo bo‘ladi.  
Inflyatsiya nafakat pul  muomalasining izdan chikishi, balki  butun takror ishlab chikarish   
mexanizmining  kasali,  makroiktisodiy  buzilishlar    natijasidir.  Baxolarning  o‘sishi,  pul  birligi 
xarid kobiliyatining pasayishidan tashkari inflyatsiya namoyon bo‘lishining kuyidagi uch belgisi 
xam bor. Bular: 
1)
 
valyuta kururslarining o‘zgarishi; 
2)
 
 kredit berish shartlarining kimmatlashuv va muddatlarining kiskarishi tomon o‘zgarishi; 
3)
 
kundalik extiyoj mollaridan iborat iste’mol savati baxosining o‘sishi.   
 Inflyatsiya  baxo indekslari - deflyator va iste’mol narxlar indeksi yordamida aniklanadi.  
Baxolar    o‘rtacha  (umumiy)  darajasining    nisbiy  o‘zgarishi 

Download 6,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   535




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish