Tushintirishxat I

III. Texnologik qism
3.1 CMR hisobi fakturasi rasmiylashtirish tartibi afzalliklari va kamchiliklari.
Yevropa mamlakatlarida, shu qatorda ko`plab MDH davlatlarida
xalqaro avtotransportda tashish ―Xalqaro yuklarni transport vositasi
bilan yuk tashish shartnomasi to`g`risida‖gi qoidalar asosida amalga
oshiriladi. Xalqaro tashuvchilar orasida CMP konvensiyasi sifatida
tanilgan.
YYTQ ma`lumotlariga ko`ra, yuk tashish shartnomasi yo`l
varaqasini tuzish bilan tasdiqlanadi. CMR ma`lumotlariga ko`ra, yuk tashish shartnomasi yuk xati
tuzish bilan tasdiqlanadi. Amalda bunday yuk xati xalqaro
avtotransport uchun jo`natuvchi, tashuvchi va yuk oluvchi o`rtasida
kelishuv mavjudligini tasdiqlovchi hujjat bo`lgan CMR - transport
varaqasi deb nomlanadi. CMR shakli - hisob-fakturasi Xalqaro
avtomobil transporti ittifoqi (IRU) tomonidan ishlab chiqilgan va
foydalanishga tavsiya etilgan. Sifat-yuk hujjatidan foydalanish kamida bitta mamlakatdan biri (kelib chiqadigan yoki boradigan mamlakat) CMR konventsiyasining shartnoma tuzuvchi tomoni hisoblanadi.
CMR rekvizit blankalari, qoida tariqasida, 6 va undan ortiq
nusxada chop etiladi. Yuk tashuvchi yuk tashish hujjatini to`g`ri tuzish
uchun javobgardir, hatto uning iltimosiga binoan uni tashuvchi tuzgan
bo`lsa ham.CMR - yuk jo`natmasi ma`lum bir transportni amalga
oshirish va nazorat qilish bilan bog`liq barcha manfaatdor tashkilotlar
uchun zarur bo`lgan miqdorda tuziladi. Bunday holda, bitta sahifa jo`natuvchida qoladi, qolgan qismi esa yuk bilan birga bo`ladi va tashuvchi, ekspeditor, jo`natuvchi va boradigan mamlakat bojxona organlari, qabul qiluvchi uchun
mo`ljallangan. Tashuvchi/haydovchi CMR-yo`l varaqasini to`ldirish
to`g`riligini nazorat qilishi, unda paketlar soniga, shuningdek ularning
markalanishi va raqamlariga oid ilova hujjatlarida ko`rsatilgan
ma`lumotlarning bir-biriga mos kelishiga e`tibor berishi, yuk va
qadoqning tashqi holatini tekshirishi kerak. Agar ma`lumotlarda
nomuvofiqlik aniqlansa, haydovchi yuk tashish joyidan chiqmasdan,
kamchiliklarni bartaraf etish uchun jo`natuvchining vakili bilan
bog`lanishi kerak.Shuni esda tutish kerakki, hisob-fakturadagi va unga
qo`shib qo`yilgan hujjatlardagi noto`g`ri ma`lumotlar tuzatilgan
shaxsning sanasi va imzosi bilan, kerak bo`lganda muhr bilan
tasdiqlangan holda, to`g`rilarini o`chirish va kiritish bilan tuzatiladi.
1-15, 21, 22 ustunlariga kiritilgan ma`lumotlarning to`ldirilishi
va to`g`riligi uchun jo`natuvchi javobgardir. 16-18, 23, 25, 26-ustunlar
tashuvchi tomonidan to`ldiriladi. 19, 27-29-ustunlarda avtotransport
kompaniyasi tomonidan hisob-kitoblar uchun amaldagi tarif, transport
masofasi bo`yicha transport xarajatlari va qo`shimcha pullik
xizmatlarning narxi (maxsus transportdan foydalanish, yuk ortish va
tushirish operatsiyalaridan va boshqalar) to`g`risidagi ma`lumotlar
(mavjud bo`lsa) ko`rsatilgan.