Tushintirishxat I

-kondensatsion usullar, yoki aloxida atomdan "o'stirish" yordamida nanozarra olish usullari.

• 
  Birinchi guruh bu - «yuqoridan pastga » borish usuli. Boshlang'ich jismlar nanozarra bo'lgunga qadar maydalaniladi.
  
• 
  Bu nanozarra olishning eng oddiy usuli, makrojism uchun o'ziga xos "go'shtmaydalagich"dir.
  
• 
  Ikkinchi guruh - «pastdan yuqoriga» borish usuli, ya'ni nanozarra alohida atomlarni birlashtirish yuli bilan olinadi. Bu qonuniyat hammaga yaxshi tanish bo'lgan kondensatsiya hodisasiga asoslangan.
  

• 
  Kondensatsiya (lotincha condensation - quyuqlashish, zichlashish so'zidan olingan) ta'rifiga ko'ra - bu moddani sovutish natijasida gazsimon holatdan kondensatsiyalangan (qattiq yoki suyuq) holatiga o'tishidir. Agar shishaga yaxshi puflasangiz u terlab qoladi. Aslida bunda shishada bir talay mayda, ko'zga ko'rinmas suv tomchilari o'tirib qoladi. Agar havo temperaturasi biz chiqarayotgan bug'dan past bo'lsa, keyinchalik mikroskopik tomchilar yanada kattalashadi va ko'rinadigan tomchilarga aylanadi. Nanozarraning kondensatsion olish usulida ham taxminan shunga o'xshash hodisa sodir bo'ladi. Birlamchi makroskopik jismlar oldin bug'lanadi, keyin esa hosil bo'lgan bug' kerakli o'lchamli nanozarra hosil bo'lguncha kondensatsiyalanadi. Natijada kompakt modda ultradispers moddaga aylanadi. Nanozarrani ion eritmadan olinganda ham shunga o'xshash jarayon sodir bo'ladi, faqat unda bug' emas, suyuqlik ishlatiladi.
  

• 
  Masalan, kondensatsion usulni ko'rib chiqamiz: monokristallar suyulish temperaturasiga etguncha va bug'lanib ketguncha qizdiriladi. Keyin hosil bo'lgan bug' keskin sovutiladi. Sovugan sari nanozarralar paydo bo'la boshlaydi va kattalashadi. Ular tartiblanib va birlashib nanoagregatlarga aylanadi. Agar uni o'z holiga qo'ysak, asta sekinlik bilan nanoagregatlar chegarasi yo'qolib, ular mikrokristalga aylanadi. Mikrokristallar bug'da uzoq ushlab turilsa eng kichkina va nuqsonli zarralar tezda bug'lanib ketadi, ancha yiriklari va mukammallari bo'lsa o'sishda davom etadi. SHunday qilib bu jarayon tizimda dastlabki monokristalga tiklanguncha davom etadi.
  

• 
  Dispergatsion usulda - keragicha mexanik energiya ta'sirida, monokristalning parchalangan fragmentlari o'lchami kamayib boradi. Mexanik energiya oqimi katta bo'lgan vaqtda ko'pchilik fragmentlar nanometrli o'lchamga ega bo'lganligi uchun sistema nanoholatda qoladi. Qachonki «maydalagich» to'xtasa, nanozarralar sirtqi bog'larining kompensatsiyalanmaganligi natijasida nanofragmentlar o'sishni va kattalashishni boshlaydi. Buning hammasi sistemada dastlabki monokristal tiklanguncha davom etaveradi.
  
• 
  Bunday ko'ngilsizlik oldini olish uchun, sistemaga oqsilning molekulyar eritmasi, polimer va sirtiy faol moddalardan (SFM) tuzilgan turg'unlashtirgichlar kirgiziladi.
  

• 
  O'sishning ma'lum bir nuqtasida stalibizator ishga tushib, uning molekulalari nanozarraga hamma tomondan yopishib, uning keyingi o'sishiga to'sqinlik qiladi. Turg'unlashtirgich tarkibi va molekulalari zichligini boshqarib, hohlagan diametrdagi nanozarra olish mumkin.
  

•