Tushayotgan sharchaning kinetik va potensial energiyalarini aniqlash

Ishni bajarish tartibi:

1-vazifa. Labaratoriya ishi bajariladigan qurilma turini va o’lchash usulini o’rganish.

Qurilmaning sxemasi (Grimzel qurilmasi) 2-rasmda ko‘rsatil-gan. Gorizontal taxtaga vertikal ustunlar o‘rnatilgan. (H) ustunlarga yengil bifilyar osmada mis halqa biriktirilgan bo‘lib, u bo‘sh qo‘yilganda (vertikal holatda) halqaning teshigi (H) ustunlarga ko‘ndalang mahkamlangan (M) plastina teshigiga to‘g‘ri keladi. Ustunlarga yoysimon metal tarnov (Д) o‘rnatilgan bo‘lib, tarnov bo‘ylab (ЭM) elektromagnit harakatlanadi. Elektromagnit toki (K) kalit bilan o‘chiriladi va yoqiladi. Osma halqa va metal sharchani moddiy nuqta deb hisoblash mumkin.

Agar sharchali halqani elektromagnitga tekkuncha siljitsak (A holat-ga), elektromagnit sharchani shu holatda tutib

turadi.

Elektromagnit toki

o‘chirilganda

sharcha AВС

2-rasm

trayektoriya bo’ylab harakatga keladi. AB oraliqda sharcha aylana yoyi bo‘ylab, ВС oraliqda esa parabola bo‘ylab harakatlanadi.

Elektromagnitni yoysimon tarnov bo‘ylab surib. sharchaning ko‘tarilish balandligini o‘zgartirish mumkin.
2-vazifa. Tushayotgan sharchaning kinetik va potensial energiyasini o‘lchash.
Materiyaning barcha shakldagi harakatlarining universial o‘lchovi

energiyadir. U mexanik tizimning holat funksiyasi bo‘lib, tizimning oxirgi

konfiguratsiyalari va tezliklarning oxirgi qiymatlari bilan aniqlanadi W=f(x,y,z, v_x, v_y, v_z). Energiyaning o‘zgarishi jismlarning o‘zaro ta’siri jarayonida, ya’ni ish bajarish jarayonida sodir bo‘ladi.Demak energiya

shunday fizikaviy kattalikki, uning o‘zgarishi ishga tengdir va u jismning ish bajarish qobiliyatini ifodalaydi.

F kuchning dl kichik siljishdagi ta’siri elementar ish deb ataluvchi, F ning dl ga skalyar ko‘paytmasiga teng bo‘lgan kattalik bilan xarakaterlanadi.

Butun l yo‘l bo‘yicha F kuch tomonidan bajarilgan ish yo‘lning alohida kichik bo‘laklarida bajarilgan elementar ishlar yig‘indisiga teng bo‘ladi.

3-vazifa. Energiyaning saqlanish qonunini bajarilishini analitik va grafik ravishda tahlil qilish.
 Tabiatning eng muhim asosiy qonuniyatlaridan biri; unga koʻra, har qanday berk tizimda energiya yoʻqdan bor boʻlmaydi va yoʻqolib ketmaydi, faqat bir turdan ikkinchi turga aylanib turadi. Berk tizimda faqat konservativ (oʻzgarmas) kuchlar mavjud boʻlsa, tizimning toʻliq mexanik energiyasi oʻzgarmas qiymatga ega boʻlib qoladi, yaʼni kinetik energiya potensial energiyaga aylanib turadi va aksincha. Agar berk tizimda konservativ kuchlardan tashqari nokonservativ (oʻzgaruvchan) kuchlar (mas, ishqalanish kuchlari) ham boʻlsa, tizimning toʻliq mexanik energiyasi vaqt oʻtishi bilan kamayib boradi. Natijada nomexanik energiyalar: issiqlik yoki kimyoviy, elektromagnit maydon energiyalari va boshqalar vaqt oʻtishi bilan ortib boradi. Ammo energiyaning barcha turlari yigʻindisi vaqt oʻtishi bilan oʻzgarmaydi. Tizimda sodir boʻlayotgan jarayonlarning tabiatiga qarab, Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni va a. q. turlicha ifodalanadi va matematik shaklda yoziladi. Klassik fizikada moddaning saqlanish qonuni tinch holatdagi massaning saqlanishini ifodalaydi. Holbuki, tinch holatdagi massa saqlanmasligi mumkin, chunonchi, shunday holda annigilyatsiya hodisasida roʻy beradi. (4) formuladan tinch holatda turgan jismga turli usullar bilan berilgan LE energiya jism massasining At ga ortishiga sabab boʻlishini koʻrsatadi.



M=0.037 kg h=0.165 m

N	h1	L1	L2	L3		Wk	Wp	δ
1	0.24	0.27	0.26	0.28	0.27	0.04	0.02	|-1|
2	0.23	0.25	0.24	0.26	0.25	0.03	0.02	|-0.29|
3	0.21	0.24	0.23	0.25	0.24	0.03	0.01	|-0.02|

NAZORAT SAVOLLARI

1.Kinetik energiya - bu jismning harakati natijasida paydo bo'ladigan energiya shakli. Kinetik energiyadan foydalanadigan harakatning ko'p turlari mavjud: tarjima (bir joydan ikkinchi joyga), aylanish va tebranish. Jismdagi kinetik energiyani o'lchash ob'ektning massasi va tezligiga qarab hisoblanadi. Joulensda o'lchanadi.
2.