Turli jinsli sistemalarning hosil bo’lishi va ularning klassifikatsiyasi

13.3. Cho’ktirish usuli, cho’ktirish qurilmalari.

CHo’ktirish usuli suspenziya, emulsiya va changli gazlarni ajratish uchun ishlatiladi. Cho’ktirish tezligi kichik bo’lgani sababli bu usul asosan turli jinsli sistemalarni birlamchi ajratish uchun qo’llaniladi. Cho’ktirish jarayoni changli gazlar, suspenziya va emulsiyalar tarkibidagi mayda qattiq zarrachalarning og’irlik kuchi ta‘sirida qurilma tubiga cho’kishiga asoslangan. Cho’ktirish jarayonlari tindiruvchi qurilmalarda olib boriladi.

Cho’kish tezligini aniqlash uchun alohida olingan sharsimon qattiq zarrachalarning suyuqlik muhitda erkin cho’kishini tekshiramiz: Cho’ktirish jarayonlari tindiruvchi qurilmalarda olib boriladi. Bu jarayonda cho’kish tezligini hisoblash muhimdir.

Zarracha dastlab tez cho’ka boshlaydi, so’ngra og’irlik kuchi qarshilik kuchiga teng bo’lgandan so’ng o’zgarmas tezlik bilan bir xilda cho’kadi. Shu o’zgarmas tezlik cho’kish tezligi deyiladi. Umumiy holda tezligi quyidagi formuladan topiladi:

Bu tenglama Stoks tenglamasi deb yuritiladi va Re < 2 bo’lganda ishlatiladi. turbulent rejimda Re > 500 bo’lganda inertsiya kuchlaridan ustun turadi. Turbulent rejim uchun cho’kish tezligi quyidagi tenglamadan topiladi:

SHarsimon bo’lmagan zarrachalarning cho’kish tezligi quyidagicha aniqlanadi:

w = w_ч 

bu yerda  - shakl koeffitsienti;

0,77 – dumaloq bo’lgan zarrachalar uchun; 0,43 – plastinkasimon zarrachalar uchun; 0,66 – uchburchak shaklidagi zarrachalar uchun.

CHo’ktirish turli jinsli sistemalarni ajratishning boshqa usullariga nisbatan eng oddiy usuli hisoblanadi. Odatda, cho’ktirish jarayonidan birlamchi ajratish usuli sifatida foydalaniladi. Bu jarayon suspenziyani filtrlash orqali ajratishni tezlashtiradi. Cho’ktirish jarayoni cho’ktiruvchi yoki quyiltiruvchi qurilmalarda olib boriladi. Cho’ktirish qurilmalari davriy, uzluksiz va yarim uzluksiz rejimda ishlatiladigan qurilmalarga bo’linadi. O’z navbatida, uzluksiz ishlaydigan cho’ktirish qurilmasi bir, ikki va ko’p yarusli bo’ladi.

Turli jinsli sistemalarni ajratish uchun ko’p yarusli cho’ktiruvchi qurilmalar ishlatiladi. Cho’ktiruvchi qurilmalarni hisoblashda eng birinchi navbatda cho’kish yuzasi aniqlanadi.

Vaqt birligi ichida tozalangan suyuqlik hajmi quyidagi tenglamadan topiladi:

Tozalangan suyuqlikning miqdori quyidagicha aniqlanadi:

G₂ = G₁ ( 1 – X₁ / X₂ )
CHo’kish yuzasi umumiy holda quyidagi tenglamadan topiladi:

CHo’ktirish qurilmalarining balandligi odatda hisobga olinmaydi va 2,5 - 3,5 m ga teng deb olinadi.