Turkiy Guliston yoxud Axloq

 
AXLOQ TARBIYASI
Axloq tarbiyasi: insonlarga eng muhim, ziyoda sharaf, baland daraja
berguvchi axloq tarbiyasidur. Biz avvalgi darsda tarbiya ila dars orasida farq
bor, deduk, chunki dars oluvchi-biluvchi, tarbiya oluvchi-amal qiluvchi
demakdur. Shuning uchun tarbiya qiluvchi muallimlarning o’zlari ilmlariga
omil bo’lub shogirdlarga ham bergan darslarini amal ila chaqushturub
o’rgatmaklari lozimdur. Bu ravishi ta’lim ila berilgan dars va ma’lumot
shogirdlarning diliga tez ta’sir qilub, mulloyi boamal bo’lurlar.
Rasuli akram nabiyyi muhtaram sallollohu alayhi vasallam afandimiz:
«Eng yomon kishilar ilmiga amal qilmaydurgan kishilar», – demishlar. Agar
tarbiya qiluvchi muallim o’zi olim bo’lub amalsiz bo’lsa, buning ham
shogirdlarning axloqiga zo’r ta’siri bo’ladur. «Domlaning o’zi falon joyda
falon ishni qildi. Ammo bizlarga qilmanglar, haromdur, deb va’z etadur», deb
fikr va xayollariga bo’yla shak va shubha tushub qoladur.

---

 
BAYT
Minbar uzra jilva aylab va’z etarlar qilma deb,
O’zlarin xilvatda ko’rsang oni qilmoqda emish.
Ichma suv derlar biza oltun-kumush asbobda,
Bilsamiz maqsudlari qo’ltuqg’a urmoqda emish.
YAXSHI XULQLAR
Yaxshi xulq: bir qismi o’z nafsimizga, bir qismini bir-birimizga qarshu
ishlatmak uchun kerakli bo’lgan yaxshi xulqlar: fatonat, diyonat, islomiyat,
nazofat, g’ayrat, riyozat, qanoat,shijoat, ilm, sabr, hilm, intizom, miqyosi
nafs, vijdon, vatanni suymak, haqqoniyat, nazari ibrat, iffat, hayo, idrok va
zako, hifzi lison, iqtisod, viqor,xavf va rajo, itoat, haqshunoslik, xayrixohlik,
munislik, sadoqat, muhabbat va afvdur. Mana bu yozdig’imiz yaxshi xulqlar
aql va shar’i sharifga muvofiq. Alloh taolo ham bandalar qoshida maqbul va
mu’tabardur. Emdi bu yaxshi xulqlarni qo’lga olmak uchun ota-ona, muallim
ustodlarimiz hazratlarining hikmatli nasihatlarini jon qulog’i birla tinglab,
doim xotirda tutmoq, axloqi yaxshi kishilar birla ulfat bo’lmak, axloqi buzuq
yomon kishilardan qochmak lozimdur. Bizim shariati islomiyada «axloqi
hasana» – yaxshi xulqlar ila xulqlanmak, har narsaga ibrat ko’z ila boqub,
xulqini tuzatmak vojibdur. Rasuli akram nabiyyi muhtaram sallollohu alayhi
vasallam: «Islomiyatda buzuqlik yo’qdur, buzuqlikni ustiga oluv ham
yo’qdur. Islomiyatda eng mu’tabar kishilar yaxshi xulq egalaridur», –
demishlar.