Turkiston-Rossiya o'quv qo'llanma doc



Download 0,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/23
Sana13.03.2022
Hajmi0,57 Mb.
#492479
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   23
Bog'liq
2 5375594077129540495

 
Tayanch so`zlar
“Toshkent mollari”, miltiq dorisi (porox), qurol-aslaha, mo`yna, 
Buxoro 
savdogarlari, 
I.Kirillov 
ekspeditsiyasi, 
qozoq 
juzlari, 
Kuchumxon, Sibir xonligi, Tobolsk, paxta, boj tizimi, savdo yo`llari, 
Orenburg, “Ayirboshlash saroyi”, “Katta chizma”. 


63 
Nazorat savollari
1.
Turkiston xonliklari Rossiya bilan savdo aloqalari olib borishdan 
qanday manfaatdor bo`lganlar? 
2.
Turkiston va Rossiya o`rtasida savdo-iqtisodiy aloqalarni 
shakllantirish uchun qanday shart-sharoitlar yuzaga kelgan edi? 
3.
O`zbek xonliklari va Rossiya o`rtasidagi savdo munosabatlarida 
qozoq juzlari qanday o`rin tutgan? 
4.
Turkiston xonliklaridan qaysi biri Rossiya bilan amalga oshirilgan 
savdoda yetakchi o`rin tutgan?
 
5.
Turkiston va Rossiya o`rtasidagi savdo aloqalarida tatarlar qanday 
o`rin tutganlar? 


64 
4-MAVZU: TURKISTON ROSSIYA IMPERIYASI 
MUSTAMLAKA TIZIMI SHAROITIDA 
Reja: 
1.
 
Harbiy-ma`muriy mustamlaka boshqaruvining joriy etilishi. 
2.
 
Mahalliy aholi haq-huquqlari va milliy qadriyatlarining poy-
mol qilinishi. 
3.
 
Turkistonda Rossiya imperiyasining savdo-sotiq siyosati va boj 
tizimi.
 
1. Harbiy-ma`muriy mustamlaka boshqaruvining joriy etilishi. 
XIX asr o`rtalarida dunyoni yetakchi kapitalistik davlatlari yangi yerlar, 
xom-ashyo bazalari va o`z mollarini sotish uchun bozorlarni egallashga 
intilishi Rossiya imperiyasi ham yangi bosqinchilik yurishlarga undadi. 
Rossiya imperiyasini bosqinchilik siyosatining asosiy ob`ektlari O`rta 
Osiyo xonliklari bo`ldi. O`sha davrdagi O`rta Osiyo xonliklarini 
mintaqada yakka hukmronlikka intilishi, mavjud siyosiy parokanda-
likdan foydalanib, Rossiya imperiyasi tomonidan xonliklar hududi qisqa 
muddatda birin-ketinlik bilan bosib olindi. Shu bilan birga mustam-
lakaga aylantirish bilan bir qatorda xalqni ma`naviy hayotiga ham jiddiy 
putur yetkazdi.
Rossiya imperiyasining XIX asr oxiri - XX asr boshlaridagi O`rta 
Osiyodagi strategik rejalarini tahlil etish zarur. Bu bosqinga XIX asrning 
birinchi yarmidayoq jiddiy kirishildi. Bosib olishga harakat Qo`qon 
xonligi hududiga vaqti-vaqti bilan bostirib kirish, keng ko`lamda 
josuslik ishlarini olib borish, Sirdaryoni quyi oqimlaridagi Raim (1847), 
G’arbiy Sibir tomondagi Kopal (1847), Oqmachit (1857), Olmaota 
yaqinidagi Verniy (1854) kabi strategik qulay mudofaa inshootlarini 
qurish bilan birga qo`shib olib borildi. Bunday mudofaa inshootlari 
Rossiyani Buxoro amirligi, Xiva va Qo`qon xonliklariga yanada 
chuqurroq kirib borishiga zamin yaratdi. Bosqinchilik yurishlarini avj 
olishi uchun xalqaro omil – Rossiya va Angliya o`rtasidagi keskin 
raqobat ham muhim ahamiyat kasb etdi. Rossiya imperiyasi 
qo`shinlarini bosqinchilik harakatini tayyorgarlik bosqichi O`rta Osiyo 
xonliklarini iqtisodiy ekspluatatsiya qilish bilan qo`shib olib borildi. Bu 
yangi savdo bozorlari va xom-ashyo bazasiga ehtiyoj sezayotgan 
Rossiya savdo sanoat doiralarini hukumat siyosatini qo`llab-
quvvatlayotganidan darak beradi.
 
Rossiya hukumati Turkistonni boshqarishda bir-biri bilan uzviy 
bog’liq bo`lgan ikki tamoyilni muvofiqlashtirishga majbur bo`ldi. 


65 
Buning birinchisi – mintaqada iloji boricha Rossiya tartiblarini tezroq 
o`rnatish, ikkinchisi – o`z an`analari va turmush tarzida tub burilish 
bo`lishini xohlamaydigan xalqlar bilan munosabatlarini qanday qilib 
o`rnatish edi. Tabiiyki, Turkistonni boshqarish va undan siyosiy va 
iqtisodiy foyda olishning birdan bir yo`li, umuman Rossiyaning 
tuzilishini yanada aniqrog’i metropoliya tomonidan imperiyaning 
boshqa mustamlakalarida o`z ifodasini topgan boshqaruv usuli bo`lib, u 
Volgabo`yi, Sibir, Qozog’iston, Qrim, Kavkaz va boshqa bir qator 
joylarda Markaz manfaatlarini to`la ta`minlab turardi. Turkistonni 
iqtisodiy jihatdan to`la qaram qilishda bu yerda o`rnatiladigan boshqaruv 
usuli muhim ahamiyatga ega edi. Shuning uchun ham Rossiya 
imperiyasi Turkistonda boshqaruvni tashkil qilishga uni bosib olgan 
davrdan boshlab kirishdi. Shu o`rinda Rossiya senatori K.K.Palenning 
Turkistondagi mustamlakachi ma`muriyatining maqsadlarini ifodalovchi 
quyidagi fikrlarini keltirishimiz mumkin: “Rossiyaga

Download 0,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   23




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish