“Turizm va Iqtisodiyot fakulteti” Iqtisodiyot kafedrasi

T.Maltusning iqtisodiy qarashlari

Ingliz iqtisodchisi Tomas Robert Maltus (1766-1834) dvoryan oilasida tug‘ilgan. Kembrij universitetini tamomlagach, qishloq ruhoniysi, 1807-yildan esa siyosiy iqtisod professori bo‘ldi. Uning asosiy asarlari «Nufus qonuni to‘g‘risida tajriba» (1798), «Yer rentasining tabiati va o‘sishi to‘g‘risida tadqiqot» (1815), «Siyosiy iqtisodning prinsiplari» (1820) hisoblanadi. «Nufus qonuni». T.Maltus resurslaming cheklanganligi va ehtiyojlaming cheksizligi sharoitida aholi ehtiyojlarini qondirish muammosiga o‘ziga xos tarzda yondashdi. U o‘zining “Nufus qonuni to‘g‘risida tajriba” asarida aholi soni juda tez ko‘payib boradi, oziq- ovqat mahsulotlarining o‘sishi esa, ancha orqada qolib ketadi, deb ishontirishga uringan. T.Maltus aholining ko‘payishini cheklovchi muayyan chora-tadbirlar qo‘llanilmasa, insoniyat ocharchilikka duch keladi, deb xulosa qiladi va bunday vaziyatdan chiqishning ikki yo‘lini taklif etadi: birinchisi - epidemiyalar, urushlar, kasalliklar natijasida aholining kamayishi, bunda tabiatning o‘zi kishilar bilan ulaming yashash vositalari o‘rtasida me’yorli nisbatning o‘matilishiga qisman yordam beradi, ikkinchi yo‘l - nikohdan voz kechish yoki kech turmush qurish, tug‘ilishni kamaytirish.