Туризм, таълим ва и қ тисодиёт тармо қ лар

1-
chizma
) 
Ushbu vazifalarni o’rganish orqali turizmda ma’lum bir marketing tizmini 
yaratishga ehtiyoj borligi ko’rinib turibdi va bu turizmni quyidagicha tasvirlash 
mumkin(
2-chizma
). 
Marketing tizmi o’zi nima degani? Qanday qilib mehmonxonada yoki umuman 
turizmd sanoatida uni yaratish mumkin? Ushbu savollarga quyidagicha izoh keltirish 
mumkin bo’ladi. Mаrkеting tizimi bu qo‘yilgаn mаqsаdlаrgа erishish vа mаqsаdli 

---

141 
bоzоr tаlаbini qоndirish uchun mаrkеting qismlаrining birikuvidir. Bu tizimning 
tаrkibi o‘zidа to‘rttа аsоsiy qismni mujassamlashtiradi:
1.
 
Mаhsulоt yoki хizmаt. 
2.
 
Tаqsimоt. 
3.
 
Sоtish.
4.
 
O‘tkаzish vа nаrхni birlаshtirаdi. 
1-
 
chizma. 
Marketing vazifalari 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
2-chizma
. Turizm marketing tizimi modeli. 
Turizm(mehmonxona) 
marketing tizimi 
modeli
Funksiyalari 
Vazifalari 
Maqsadlari 
Marketing 
tadqiqotlarini 
o’tkazish 
Marketing 
konsepsiyasini 
shakllanishi 
Bozorni 
kengaytirish 
Analitik 
Bozorda 
ulushni 
egallash 
Iste‘molchilar 
talablarini 
qondirish 
Xizmatlar 
rentabelligini 
o’sishi 
Boshqarish 
Marketing 
Mahsulot yoki 
xizmatlarni ishlab 
chiqarish 
Mahsulotlarni yoki 
xizmatlarni sotish 
–
Sifat 
–
Xarajatlar 
–
Qo’yiladigan 
talablar 
Bozorni o’rganish 
Bozorga ta’sir 
o’tkazish choralari 
–
Talab 
–
Taklif 
–
Sotuvni 
tashkil etish 
–
Savdo 
–
Reklama 

---

142 
Mehmonxona biznesining rivoji uchun marketing jarayonidan tashqari uning 
kommunikatsiya faoliyatidan foydalana olish imkonyoti bugungi kunda muhim 
ahamiyat kasb etishidir. Kommunikatsiyani amalga oshirishning ikki yo’li mavjud 
bo’lib ular:
–
shaxslararo (muomila va o’zaro ta’sir) 
–
shaxslarsiz 
Shaxslararo
aloqa yo’llari ikki yoki undan ko’p bo’lgan shaxslar orasida ro’y 
beradi. Ular bir-biri bilan kommunikatsiya vositalari (televedeniye, telefon, Internet va 
boshqa) orqali va ularsiz bo’ladi. 
Shaxssiz
kommunikatsiya yo’llari shaxsiy yondoshuvsiz va teskari 
kommunikatsiyasiz amalga oshiriladi. Bunda vaziyatga qarab ommaviy va tanlovli 
ta‘sir ko’rsatadigan vosita (matbuot, radio, televedeniye, reklama shitlari, varaqlari va 
boshqa)lar qo’llaniladi. 
Kommunikatsiyaning asosiy vazifasi mehmonxonaning ichki muhitini 
barqarorlashtirish, bo’limlar o’rtasida uzviylikni ta’minlash, ko’rsatiladigan xizmatlar 
sifatini yaxshilashga ko’maklashish hamda tashqi muhit bilan aloqalarni o’rnatishdan 
iborat. 
Teskari kommunikatsiya - yuborilgan axborotning axborot oluvchisiga bo’lgan 
ta‘sirchanligi. Marketing tizimida muhim narsa bo’lib turistik korxonaning axborot 
oluvchisiga e‘tibor berish hisoblanadi. 
Marketingning kommunikatsiya yo’llari mehmonxona faoliyatida alohida o’rin 
egallaydi, chunki bu marketing majmuasining eng faol qismini tashkil qiladi. 
Kommunikatsiya yo’llari majmuasiga to’rtta asosiy unsur kiradi: 
–
shaxsiy sotuv 
–
sotishni rag’batlantirish 
–
targ’ibot
–
reklama 
Shaxsiy sotuv deganda, firma vakilining turistik mahsulotni tavsiya etish va 
savdoni amalga oshirish maqsadida bitta yoki bir nechta salohiyatli xaridorlar bilan 
bevosita aloqasi tuShuniladi. Sotishni undaydigan qisqa muddatli choralar tashkil 
etadi. 
Targ’ibot deb, jamoat bilan aloqalar bo’yicha olib boriladigan ish tuShuniladi. 
U jamoat va turistik korxonasi o’rtasida hayrixohlik munosabatlarini va hamjihatlikni 
yaratish va ma‘qullashga qaratilgan bo’ladi.
Reklama – bu turistik mahsulot to’g’risida bo’lgan tasavvurning unga bo’lgan 
talabning shakllanishi hamda turistik korxona obro’uchini yaratishning pul bilan 
ta‘minlangan shakli.
Kommunikatsiya yo’llari majmuasining har bir unsuriga o’ziga xos usullari va 
yo’llari mos keladi. Ammo ular hammasiga bitta maqsadni - marketing tamoyilini 
amalga oshirishga mansub bo’lgan uzoq va qisqa muddatli masalalarni oqilona 
yechishga ko’maklashishni ko’zlaydi.