103
Yechish:
{
𝑥
2
−5𝑥+4
𝑥
2
−4
≤ 1
𝑥
2
−5𝑥+4
𝑥
2
−4
≥ −1
<=>
{
𝑥
2
−5𝑥+4
𝑥
2
−4
− 1 ≤ 0
𝑥
2
−5𝑥+4
𝑥
2
−4
+ 1 ≥ 0
<=>
{
8−5𝑥
𝑥
2
−4
≤ 0
2𝑥
2
−5𝑥
𝑥
2
−4
≥ 0
<=>
{
5𝑥−8
𝑥
2
−4
≥ 0
2𝑥
2
−5𝑥
𝑥
2
−4
≥ 0
<=>
{
(𝑥 −
8
5
) (𝑥 − 2)(𝑥 + 2) ≥ 0
𝑥(2𝑥 − 5)(𝑥 − 2)(𝑥 + 2) ≥ 0
endi esa oraliqlar
usulidan tengsizlikning yechimlari to`plamini topamiz.
-
+
-
+
0
8
5
5
2
(3-chizma)
J a v o b:
[0;
8
5
] ∪ [ 2,5; ∞)
6-misol.
|𝑥 − 1| − |𝑥 − 2| + |𝑥 + 1| > |𝑥 + 2| + |𝑥| − 3
tengsizlikni yeching.
Yechish:
tengsizlikni oraliqlar usulidan foydalanib yechamiz. Modul ostidagi
ifodalarning nollari son o`qini oltita oraliqqa bo`ladi. Har bir oraliqda tengsizlik
terkibidagi modulli ifodalarni modul belgisisiz yozamiz:
|𝑥 − 1| = {
𝑥 − 1 5, 6 − oraliqlarda
−𝑥 + 1 1, 2, 3, 4 −
oraliqlarda
, |𝑥| = {
𝑥 4,5,6 − oraliqlarda
– 𝑥 1,2,3 − oraliqlarda
|𝑥 − 2| = {
𝑥 − 2 6, − oraliqlarda
−𝑥 + 2 1 ,2 ,3,4,5 − oraliqlarda
|𝑥 + 1| =
{
𝑥 + 1 3,4,5,6 − oraliqlarda
– 𝑥 − 1 1,2 − oraliqlarda
|𝑥 + 2| = {
𝑥 + 2 2,3,4,5,6 − oraliqlarda
– 𝑥 − 2 1, −oraliqlarda
I
II
III
IV
V
VI
2 -1 0 1 2 (4-chizma)
Shunday qilib, berilgan tengsizlik ushbu tengsizliklar sistemalarining to`plamiga teng
kuchli bo`ladi:
1) {
𝑥 < −2
−𝑥 + 1 + 𝑥 − 2 − 𝑥 − 1 > −𝑥 − 2 − 𝑥 − 3 ⟺ 𝑥 > −3 ⇒
{
𝑥 < −2
𝑥 > −3
⟹
⟺ 𝑥𝜖(−3; −2)
.
2) {
−2 ≤ 𝑥 < −1
−𝑥 + 1 + 𝑥 − 2 − 𝑥 − 1 > 𝑥 + 2 − 𝑥 − 3 ⟹
{
−2 ≤ 𝑥 < −1
𝑥 < −3
⟺ 𝑥𝜖∅.
3) {
−1 ≤ 𝑥 < 0
−𝑥 + 1 + 𝑥 − 2 + 𝑥 + 1 > 𝑥 + 2 − 𝑥 − 3 ⟹
{
−1 ≤ 𝑥 < 0
𝑥 > −1
⟺ 𝑥𝜖 (−1; 0).
4) {
0 ≤ 𝑥 < 1
−𝑥 + 1 + 𝑥 − 2 + 𝑥 + 1 > 𝑥 + 2 + 𝑥 − 3 ⟹
{
0 ≤ 𝑥 < 1
𝑥 < 1
⟺ 𝑥𝜖 [0; 1).
5) {
1 ≤ 𝑥 < 2
𝑥 − 1 − 𝑥 + 2 + 𝑥 + 1 > 𝑥 + 2 + 𝑥 − 3 ⟹
{
1 ≤ 𝑥 < 2
𝑥 > 1
⟺ 𝑥𝜖 (1; 2).
6) {
𝑥 ≥ 2
𝑥 − 1 − 𝑥 + 2 + 𝑥 + 1 > 𝑥 + 2 + 𝑥 − 3 ⟹
{
𝑥 ≥ 2
𝑥 < 3
⟺ 𝑥𝜖[2; 3).
104
Endi esa tengsizlikning barcha yechimlar to`plamini topamiz:
J a v o b:
𝑥𝜖(−3; −2) ∪ (−1; 1) ∪ (1; 3).
Adabiyotlar:
1. S.To’rayev, Algebradan takrorlash, umumlashtirish darslari, Toshkent, “O’qituvchi
2007 yil.
2.
M.I.Skanavi tahriri ostida “Matematikadan konkurs masalalar to’plami”, Toshkent,
“O’qituvchi” 1996 yil.
3.
A.Г.Спинкин, Справочник пo мaтематики , Moсква, “Наука” 1980 г.
4. Н .Я.Виликинб, В.Н.Литвинунко, A.Г.Maрдкович, Элементарная мaтeмaтикa,
Moсквa, “Просовeшeниe” г 1970.
EKOTURIZMNING RIVOJLANISHI
Qo`chqorova D.P.,
BuxDU
Ijobiy ijtimoiy-iqtisodiy va ekologik oʻzgarishlar
jarayonida mamlakatda
ekoturizmning rivojlanishi muhim rol oʻynaydi. Oʻzbyekiston Respublikasining
koʻpgina mintaqalaridagi tajribaning koʻrsatishicha, ekoturizm — bu ishchi oʻrinlar
sonini koʻpaytirishga, tabiiy ekotizimlarni tiklash va saqlashga koʻmaklashuvchi ijobiy
ekobiznyesdir, bu esa oʻz navbatida ekoturizmni Markaziy Osiyoda keng tarqatish
zarurligini koʻrsatadi.
Yuqoridagilarni e’tiborga olgan holda koʻpgina sayyohlik tashkilotlari
Oʻzbekiston boʻylab ekologik turlarni ishlab chiqishdi, Shuningdyek mamlakatda
bevosita ekoturizm bilan shugʻullanadigan tashkilotlar tuzildi.Ana
Shunday
tashkilotlardan biri Xalqaro «Ekosan» fondi rahbarligida oʻtkazilgan «Ekoturizm va
Buyuk Ipak Yoʻli» 1-Xalqaro Konfyeryentsiya tavsiyalariga koʻra tuzilgan «Ekosan-
tur» Markazidir. Markaz faoliyatining rivojlanishiga sayyohlik sohasining
mutaxassislari, Oʻzbekistonning va boshqa Markaziy Osiyo davlatlarining tabiatni
asrash tashkilotlari, maslahatchilar jalb qilingan. Mintaqalardagi ekoturizm
ob’yektlarida faoliyat yurituvchi biznyes tuzilmalar va mahalliy hokimiyat organlari,
Shuningdyek joylardagi oʻz-oʻzini boshqarish organlari ham jalb etildi.
Markaz faoliyatining rivojlanishiga 1999 yili Oʻzbyekiston Ryespublikasi
Pryezidyenti tomonidan tasdiqlangan «2005 yilgacha boʻlgan
davr mobaynida
Oʻzbyekistonda turizmni rivojlantirish Dasturi» ham yordam berdi. Ushbu Dasturga
jahon madaniyati va tarixining merosiga kiruvchi tabiiy yodgorliklarini,
qoʻriqxonalarini saqlash va aniq maqsadlarda foydalanish boʻyicha markyeting chora-
tadbirlari kiritildi.
Ekoturistik marshrutlarning markyeting stratyegiyasi ishlab chiqilishi va
rivojlanishida, Markaz ekologik ryesurslarning yaxlitlikda saqlanishi majburiyligi va
bu ryesurslarga nagruzkalarning yoʻl qoʻyilmasligini inobatga oladi. Ushbu aspyektda
oʻz faoliyatini amalga oshirishda Oʻzbyekiston Ryespublikasining tabiatni asrash
qonunchiligi, Shuningdyek, atrof-muhit va mustahkam rivojlanish
sohasida xalqaro
kelishuvlarda qabul qilingan normalar Markazning oʻz maqsadiga etishishida ijobiy
yordam byeradi.Oʻzbyekiston Ryespublikasida ekoturizmning rivojlanishi bilan
bogʻliq boʻlgan koʻpgina muammolar bor jumladan, mahalliy aholini ekoturistik
105
faoliyatga jalb qilish, malakali mutaxassislarning yetishmasligi, koʻpgina
mamlakatlardagi potyentsial sayyohlarning Markaziy Osiyo mintaqasining ekoturistik
noyob tabiiy-landshaft imkoniyatlaridan bexabarligidir.Ushbu va boshqa masalalarni
echish maqsadida ekoturizmning mustahkamligi va ustunligi toʻgʻrisida
mahalliy
aholi(mahalla) bilan uchrashuvlar oʻtkazilayapdi, Iqtisodiyot univyersityetida
kadrlarni oʻqitish yolga qo`yilgan.
Mintaqaning ekoturistik imkoniyatlari toʻgʻrisida xorijiy jamoatchilikni
xabardor qilish maqsadida xorijiy turistik markazlar, turfirmalar bilan maslahat
uchrashuvlari olib borilmoqda. Bu ishda xorijiy davlatlardagi Oʻzbyekiston
elchixonasi va «Ekosan» fondining xorijdagi boʻlimlari ish olib borishyapdi. Markaz
tomonidan tabiiy, ijtimoiy va iqtisodiy loyihalarning amalga oshirilishi toʻxtovsiz
ravishda kuzatilmoqda, ularning oʻzaro aloqasi
ekoturizmning mustahkamligi
koʻrsatkichidir.
Quyidagi holatlar monitoring indikatorining ahvolidir:
Tabiiy ekotizim, biogyeotsyenoz, biologik harxillikni saqlash va tiklash.
Ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish, suv ta’minoti, sanitar-gigienik sharoitlar, mehnat
sharoitlarini yaxshilash.
Iqtisodiy koʻrsatkichlar, mahalliy aholi daromadlarining oʻsishi, aholi
punktlarining obodligi.
Ekologik madaniyat, madaniyat darajasining oʻsishi.
Ekoturistlarning tashrifi natijasiga koʻra(dipkorpus missiyasi va 50
mamlakatdagi xalqaro tashkilot vakillari hamda 20 dan ortiq xalqaro tashkilotlar)
Orolboʻyi mintaqasiga yiliga 20 mln.AQSh dollari miqdorida yordam koʻrsatildi.Suv
bilan ta’minlash tarmogʻi, ijtimoiy infratuzilmalar bunyod etildi, aholi punktlarining
sanitar-gigienik sharoitlari yaxshilandi. Ekoturistik faoliyatning natijalarini hisobga
olib, ta’kidlash mumkinki, Oʻzbekistonda turizmning
mustahkam rivojlanishida
ekoturizm muhim faktor boʻlib hisoblanadi. Ekoturizm tabiatni asrash zarurligi,
oʻrmonlarni kesishni qisqartirish, buzilgan tabiiy ekotizimlarni tiklashda qatnashish
borasida mahalliy aholi ongida burilish yasaydi. Ekoturizmning oʻtkazayotgan
tadbirlari aholining ekologik ma’lumotlarini sezilarli darajada kengaytirishga yordam
byerayapti va mintaqa aholisining ijtimoiy-iqtisodiy holatini yaxshilashga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
