Туризм, таълим ва и қ тисодиёт тармо қ лар

ЎЗБЕКИСТОН ВА ЖАНУБИЙ КОРЕЯ МУНОСАБАТЛАРИДА 
МАДАНИЙ АЛОҚАЛАРНИНГ ТУТГАН ЎРНИ 
Ш.Б.Муртозаев, 

БухДУ 
Ҳар бир мамлакатнинг мавқеи, ташқи сиёсати, иқтисодиёти халқнинг 
юксак маънавияти ва маданиятига асосланади. Зеро, жаҳон халқлари тажрибаси 
шундан далолат берадики, қаерда давлат ва жамият тараққий топса, халқнинг 
тинч-осойишта ҳаёт кечириши, ўз олдига эзгу ва буюк мақсадлар қўйиб яшаши 
учун етарли шарт-шароитлар яратилган бўлса, ўша ерда эркин фикрлаш муҳити 
ва шу асосда маънавий юксалиш учун янга имкониятлар туғилади.
46
Бугунги кунда дунё ҳамжамияти бирлашиб, яхлит иқтисодий, маънавий, 
маърифий, сиёсий ва ҳудудлараро тизимни ташкил этиб бормоқда. 
Мамлакатлараро муносабатларда ўзаро маданий алоқаларнинг мустаҳкамланиб 
бориши ҳам ҳозирги замон цивилизациясининг ажралмас қисми бўлиб 
ҳисобланади. 
Президент И.А.Каримов халқаро интеграциялашув жараёнлари давом 
этаётган бир вақтда Ўзбекистоннинг иқтисодий, сиёсий ва миллий 
манфаатларини ҳисобга олган босқичма-босқич уйғунлашув назариясини ишлаб 
чиқди. Унга кўра трансмиллий интеграция, бир жиҳатдан умумжаҳон сиёсий, 
иқтисодий ҳамкорлигини эътиборга олган бўлса, иккинчи жиҳатдан, миллати, 
эътиқоди, табиатига кўра яқин қўшни давлатлар билан уйғунлашувни ҳам 
ҳисобга олган. Дунё халқларининг маданиятлари уларнинг ўзаро алоқалари 
натижасида бир-бирини бойитиб бормоқда. Ўзаро маданий алоқалар 
умуминсоний қадриятларнинг яратилишига кўмаклашибгина қолмасдан, айни 
пайтда, миллий маданиятнинг ривожланиш омили бўлиб қолади. “Кенг 
миқёсдаги халқаро алоқалар, - деб ёзади давлат раҳбари И.А.Каримов, - жаҳон 
маданиятини янада чуқурроқ билиш, умуминсоний қадриятлардан баҳраманд 
бўлиш учун қулай замин яратди. Айни маҳалда ўзбек халқининг турли фаолият 
соҳаларидаги 
истеъдоди 
ривожланишига, 
унинг 
тадбиркорлик 
ва 
киришимлилик, бир неча чет тилларни тез ўрганиб олиш каби ноёб фазилатлари 
тўла-тўкис рўёбга чиқишига имкон берди. Ана шу алоқалар туфайли миллий 
меҳмоннавозлик ва саҳоват ананалари янада ривожланди.
Бундай алоқаларнинг кенгайиши ҳақиқий маънавий ва маданий 
қадриятларни муносиб баҳолаш имконини берди”.
47
Бундан ташқари, 
мамлакатлар ўртасидаги иқтисодий ҳамкорликнинг самарали амалга 
оширилишида маданий-маънавий соҳалардаги алоқалар ҳам ниҳоятда муҳим 
46
Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. Т., Маънавият, 2008, 28-29.б.
47
Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. Т.6., Т., Ўзбекистон, 1998, 134.б.

---

544 
омил бўлиб, халқаро маданий алоқалар мамлакатимизда амалга оширилаётган 
иқтисодий ислоҳотларнинг жадаллашуви ҳамда жаҳон хўжалик алоқаларига 
кириб боришига ёрдам беради. Ўзбекистон давлатлараро маданий алоқаларни 
амалга оширишда глобаллашув принциплари асосида иш олиб бормоқда. 
Жумладан, ўзининг ташқи сиёсатида Осиё-Тинч океани минтақасидаги 
Жанубий-Шарқий Осиё мамлакатлари билан маданий соҳаларда ҳамкорлик 
қилишга катта аҳамият бермоқда. Бу соҳанинг ривожланиши мамлакатимизда 
фаолият кўрсатаётган маданият муассасалари билан чамбарчас боғлиқдир. Бу 
борада Ўзбекистон Республикасининг хорижий мамлакатлар билан маданий-
маърифий алоқалар бўйича дўстлик жамиятлари кенгаши (ЎзР ДЖК)
48
, 
Ўзбекистон Республикасининг маданият ва спорт ишлари бўйича вазирлиги, 
“Ўзбектуризм” миллий компанияси ва мамлакатимиздаги бошқа маданий-
маърифий муассасаларнинг ўрни беқиёс.
Мустақилликнинг дастлабки йилларидан бошлаб Ўзбекистоннинг 
Жанубий-Шарқий Осиё мамлакатлари, хусусан, Жанубий Корея билан ҳар 
томонлама сиёсий ва маданий ҳамкорлик ўрнатилган. Ушбу ҳамкорлик 
шаклларига фикр алмашувлар, ҳамкорликдаги кинофестиваллар, мусиқа ва театр 
санъати фестиваллари, кўргазмалар, турли спорт ўйинлари, шунингдек, 
маданият 
кунлари, 
концертлар, 
маданият 
арбобларининг 
тажриба 
алмашинувлари бўйича хизмат сафарлари кабилар киради. 
Жумладан, 1996 йилнинг 6-13 ноябр кунлари Сеул шаҳрида пуфлаб 
чалинадиган миллий чолғу асбоблари фестивали бўлиб ўтди. Мазкур фестивалда 
Ўзбекистондан ташқари Хитой, Ҳиндистон, Индонезия, Эрон, Япония, Туркия 
ва бошқа кўплаб мамлакатлардан санъаткорлар иштирок этди. Фестивал мавзуси 
“Фестивал инсон маданияти моҳиятини ўрганиш калити, уйғунлик ва сир-
асрорлар дунёси” деб номланган эди. Фестивалда ҳар бир қатнашчи ўз халқининг 
1-2 та асарини ижро этган бўлиб, ўзбекистонлик санъаткорлар ҳам миллий 
маданиятимизни акс эттирган гўзал куйлардан йиғилганларни баҳраманд 
этгандилар.
49
1999 йилнинг 13-18 сентябрь кунлари тошкентда ўтказилган 
Жанубий Корея маданияти ҳафталиги бўдиб ўтди. Ўзбекистон ва Жанубий 
Корея ўртасидаги дипломатик алоқалар ўрнатилгандан буён ушбу тадбир икки 
маротаба ўтказилди. Ҳафталик дастури асосида Ўзбекистондаги корейс 
миллатига мансуб рассомларнинг кўргазмаси, Корея маркалари кўргазмаси, 
фотокўргазма, амалий санъат асарлари кўргазмаси, ананавий миллий ўйинлар ва 
урф-одатлар, таэквандо намойиши, Жанубий Корея фильмлари намойиши, 
Корея рақсларидан, миллий қўшиқлари ва куйларидан тузилган концерт 
дастурлари намойиш этилди. Жанубий Корея Республикаси элчихонасининг 
алоҳида таклифига мувофиқ, Ўзбекистонда Жанубий Корея маданияти 
кунларида иштирок этиш учун Жанубий Кореядан 50 кишилик концерт гуруҳи 
ташриф буюрди. Шунингдек, Олмота шаҳридаги Корейс драма ва мусиқа давлат 
театрининг 30 кишидан иборат санъаткорлар труппаси иштирок этди. Байрам 
тантаналари пойтахтимизнинг энг сўлим гўшаларидан бири Сайилгоҳ кўчасида 
48
Ўзбекистон Республикасининг Хорижий мамлакатлар билан маданий-маърифий алоқалар бўйича дўстлик 
жамияти кенгаши Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1992 йил 25 мартдаги қароридан.
49
Ўзбекистон Республикаси Давлат Марказий архиви. Ф.М-7.оп.1.д.79.л.28,63.

---

545 
ўтди. Байрам шодиёналарида корейслар билан бир қаторда ўзбек, руслар ҳам ўз 
миллий либосларида чиқишди. Маданият ҳафталиги давомида 5 та энг ажойиб 
корейс фильмлари намойиш этилди. Булар “Августдаги рождество”, “Чўчқа 
қудуққа тушиб кетган кун”, “Алоқа”, “Мактуб” ва бошқалардан иборат эди.
50
Бўлиб ўтган Корея маданияти ҳафталиклари Жанубий Корея ва Ўзбекистон 
ўртасидаги маданий алоқаларнинг кенгайишига, дўстона муно- сабатларнинг 
мустаҳкамланишига, Ўзбекистондаги корейсларнинг ўз миллий маданиятини 
ривожлантиришига, Марказий Осиёдаги корейс жамоалари билан ўз маданий 
алоқаларини ўрнатиши ва мустаҳкамлаши учун кенг имкониятлар очиб берди. 
Икки мамлакат ўртасидаги маданий алоқаларни ривожлантиришда 
Жанубий Корея Республикасининг Маориф Маркази ниҳоятда катта роль 
ўйнамоқда. Бу ерда корейслар, ўзбек ва бошқа миллатга мансуб кишилар ҳам 
корейс тилини, тарихини ва Жанубий Корея маданиятини катта қизиқиш билан 
ўрганмоқда. Марказ қошида компьютер курслари, таэквандо, корейс халқ 
рақслари тўгараклари фаолият юритади. 
Самарқандда ўтказилган “Шарқ тароналари” Халқаро мусиқа фестивалида 
Жанубий Кореядан келган танлов дастури иштирокчилари Ли Жун А ва Ю Ми 
Лилар Корея халқ қўшиқларини маҳорат билан ижро этганликлари учун 
Юнесконинг махсус мукофотига сазоввор бўлдилар. Иккинчи Самарқанд 
фестивалида эса кореялик қўшиқчи Юн Конг Су фахрли биринчи ўринни қўлга 
киритди. 
Ўзбекистон ва Жанубий Корея ўртасидаги маданий алоқалар ананавий 
халқ мусиқаси билан чекланиб қолгани йўқ. Масалан Тошкентда бўлиб ўтган 
Халқаро Симфоник мусиқа фестивалида ҳам жанубий кореялик композитор Ли 
Кун Бонгнинг асари мутахассислар томонидан энг юқори баҳога лойиқ деб 
топилди. Шуниси эътиборлики, сўнгги йиллар ичида ўзбекистонлик бастакорлар 
томонидан корейс халқ куйлари асосида янги ва оригинал мусиқий асарлар 
яратилди. Мазкур асарлар бизнинг мамлакатимизда ҳам, Жанубий Кореяда ҳам 
бирдек муваффақият билан ижро этилмоқда. 
2000 йилнинг январида Алишер Навоий номидаги Давлат Академик катта 
театрида Жанубий Кореянинг Марказий Осиё санъати ва маданий алоқалар 
ассоциацияси ҳамда Ўзбекистон Республикаси Бастакорлар уюшмаси томонидан 
ташкил этилган Жанубий Кореядан келган санъаткорлар ижросидаги мумтоз 
корейс мусиқаси асарлари асосида хайрия концерти ўтказилди. Томошабинлар 
унда ажойиб куй ва наволарни, санъаткорларнинг маҳорат билан ижро этилган 
қўшиқларини тингладилар. Айни пайтда икки халқ қўшиқчилик санъатини бир-
бирига таққослаш, ҳатто икки халқ ўртасидаги умумий маданий яқинликни 
илғашга муваффақ бўлдилар. Мазкур концерт “Rigoletto” операсидан олинган 
вокал партиялардан бирининг Муяссар Раззоқова ҳамда Чен Кихон 
жўровозлигида тугалланганлиги жуда катта олқишларга сабаб бўлди.
51
2001 йил мартда Тошкентда “Ипак йўли” камер хорининг ташкил этилиши 
ҳам Ўзбекистон ва Жанубий Корея ўртасидаги маданий алоқаларнинг муҳим 
50
Деловой партнер Узбекистана. 1996 г. 9 сентября.
51
Корё Синмун. 2000 г. 20 января.

---

546 
натижаларидан бири бўлди. Мазкур хор жамоасининг бош раҳбари жанубий 
кореялик Чой Бьён Хонинг фикрича, хор жамоаси ташкилотчилари ўз ижодий 
жамоаларини “Ипак йўли” деб аташ орқали жамоатчилик фикрини яна бир карра 
Ипак йўлининг тарихий, маданий ва иқтисодий жиҳатдан тутган ниҳоятда муҳим 
ўрнини таъкидлашни ният қилган. 
Ушбу жамоа Жанубий Корея бўйлаб гастролларда бўлиб қайтди. 
Гастроллардан сўнг хор жамоаси Тошкентдаги рим-католик ибодатхонасида 
концерт берди. Концертга америкалик дрижёр жаноб Сим таклиф этилди ва 
бутун концерт дастурига раҳбарлик қилди. Ижодий жамоа келгусида Буюк Ипак 
йўлидаги барча шаҳарларда концерт беришни режалаштирган. Айни тадбирлари 
билан буюк цивилизациялар Шарқ ва Ғарб цивилизациялари маданиятларининг 
яқинлашувига, тарихий ананаларнинг қайта тикланиши, шунингдек, Ўзбекистон 
маданий қадриятларининг тикланиши ва бой маънавий маданиятига катта ҳисса 
қўшади. 
52
Маданий –гуманитар ҳамкорлик доирасида 2009-2010 йилларда Корея 
миллий музейида Ўзбекистоннинг қадимий санъати кўргазмаси бўлиб 
ўтди.Мазкур тадбирда Жанубий Корея жамоатчилигига давлатларимиз 
ўртасидаги маданий-маънавий алоқаларнинг қадимийлигини тасдиқлоачи ноёб 
экспонатлар илк бор намойиш этилди. 
2010-йил 16 июлда Сеулда “ўзбек модаси –Буюк Ипак йўлининг 
интиҳосизлиги ” номи остида Ўзбекистон ва Жанубий Кореядаги етакчи 
санъаткорлар иштирокидаги мусиқий дастур жўрлигида ўзида анъанавий ва 
замонавий либослар модалари намойишини мужассам этган тадбир ҳамда ўзбек 
матоси –адраснинг кўргазмаси бўлиб ўтди. 
Икки мамлакат ўртасидаги муносабатларнинг янада мустаҳкамланишида 
муҳим восита саналган маданий алоқалар ривожи, айниқса сўнги йилларда яққол 
кўзга ташланмоқда.
Жумладан, 2011 йилнинг 16-сентябр куни Ўзбекистон Республикаси 
маданият ва спорт ишлари вазири Т.Қўзиев Корея Республикасининг 
мамлакатимиздаги фавқулотда ва мухтор элчиси Чон Де Ван билан учрашди. 
Элчи Т.Қўзиевни маданият ва спорт ишлари вазири лавозимига тайинланганлиги 
билан самимий қутлади.
Таъкидлаб ўтилганидек, икки давлат раҳбарларининг сай-ҳаракатлари 
натижасида ўзаро муносабатлар барча йўналишларда жадал ривожланиб 
бораяпти. Мулоқот чоғида маданият ва спорт соҳасидаги ҳамкорлик масалалари 
чуқур таҳлил этилди. Вазир Т.Қўзиев қайд этиб ўтганидек, халқларимизнинг 
маданияти ва анъаналари ўртасидаги муштараклик икки томонлама 
муносабатларни ривожлантиришда мустаҳкам пойдевор бўлиб хизмат қилмоқда. 
Вазирнинг сўзларига кўра, 2011 йилги “Шарқ тароналари” фестивалида корейс 
чолғулари қўлга киритган ажойиб ғалаба бунинг ёрқин исботидир. 
Учрашув иштирокчилари бугунги кунда Ўзбекистонда ҳам, корея 
Республикасида ҳам маданият, фан ва ижтимоий соҳаларда бир қатор қўшма 
лойиҳалар муваффақиятли амалга оширилаётганлигига эътибор қаратдилар. 
Улардан бири сифатида Ўз ФА қошида ташкил этилган Корея марказини тилга 
52
Халқ сўзи. 2002 й. 25 январь.

---

547 
олиб ўтиш мумкин. Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги, 
“Соғло авлод учун” халқаро хайрия жамғармаси ҳамда Корея Республикасининг 
Ин Ха университети госпитали ўртасида имзоланган ҳамкорлик тўғрисидаги 
битим доирасида Ин Ха университети госпитали шифокорлари – кардиолог, 
ортопед, окулист, педиатр, жарроҳлар “Соғлом авлод учун” халқаро хайрия 
жамғармасининг пойтахтимиздаги тиббий-ижтимоий марказида, Тошкент 
вилояти Юқоричирчиқ туманидаги қариялар панционатида ҳамда “Навоий” 
эркин индустриал иқтисодий зонасида жойлашган “Маликработ” қўрғонида 
ўзбекистонлик ҳамкасблари билан биргаликда аҳолини тиббий текширувдан 
ўтказди.
53
Бу каби ташаббуслар ўзаро алоқаларнинг янада кенгайиши ва 
мустаҳкамланиши ҳамда ўзига хос тажриба мактаби яратилишида беқиёс 
аҳамиятга эга.