372
тайёргарлиги етишмаганда салбий томонлари тез билиниб қолади. Ўз устидан
зарур назоратни йўқотган, бу каби раҳбар ўзини-ўзи идора қилолмаслиги,
золимга айланиши, ишчиларни, инсон қадрини пастга урувчи бўлиши мумкин.
Демократик услуб. Демократик сўзи юнонча «демос» сўзидан келиб чиққан
бўлиб, «халқ» маъносини билдиради.
Демак, демократия халқ ҳокимлиги, демократик тушунча эса одамлар
манфаатини акс эттиради. Агар демократик услуб ҳақида гап кетса, унда «раҳбар
бўйсунувчи»нинг ўзаро муносабати, ўзаро ҳурмат, ишониш асосида қурилади,
бу эса халқ фикри билан ҳисоблашиш демакдир. Демократик услуб тобе
ходимларнинг ташаббусларини тараққиёт эттириш, ўз ҳуқуқлари доирасида
ўзларини эркин тутишлари учун яхши шароит яратади. Бунда бошқарув
жамоаларининг дунё қарашларини умумийлиги ва раҳбарнинг юқори обрўга
эгалиги аниқ кўзга ташланади. Либерал услуб. Либерал сўзи раҳмдил, сахий,
олижаноб деган маънога эга, бу услубнинг хусусияти шундаки, раҳбар ўзини
раҳбарлик ҳолатини намойиш этмайди, аксинча, у бунда уялади ва
ходисаларнинг ўзи тараққиёт топишига шароит яратиб бериб, уларга
аралашмайди, қўл остидагиларга ҳурмат билан мурожаат қилади ва «жуда
илтимос қиламан» деган сўзни тез-тез ишлатади. Қўл остидагилар фикрини сабр
билан тинглайди, улар таклифидан фойдали фикрларни излайди ва уларни ҳаётга
тадбиқ қилишга ҳаракат қилади.
Ўзининг сиполиги ёки уятчанлиги учун «Биринчи қаторлардан» қочади,
ўзини ўзи ошкоралигини ёқтирмайди. Аммо, бу ижобий томонлар тобе
ходимларга ёқади ва улар унинг бу хислатларини ўзларига сингдирадилар.
Кўриб чиқилган уч тур услубларидаги бошқарув раҳбарлари ўзларининг
кундалик ишларида ўзига хос турдаги бошқарув қоидаларига суянадилар.
Масалан, улар бир хил масалани ечадилар, бир турдаги иш бажарадилар ва бир
хил натижага ега бўладилар. Улар турли йўл ва услублардан фойдаланадилар,
яъни улар ўз услубларини ишлаб чиқадилар. Масалан: шахсни моддий
рағбатлантириш қоидаси автократ ва демократ томонидан турлича тушунилади.
Автократ моддий рағбатлантиришга суяниб, ўзи билганича ушбу усулдан
фойдаланиб фақат расмиятчилик учун қўл остидагилар билан маслаҳатлашади.
Бундай услубда рағбатланувчилар мукофотда қониқиш сезмайдилар. Демократ
моддий рақбатлантиришни кенг жамият олдида, жамоа ташкилотларининг фаол
иштирокида ўтказади. Раҳбар демократ бунга албатта маънавий рағбатлантириш
элементларини қўшади. Учта бошқарув услубига баҳо бера туриб, асосан
демократик услубга устуворлик берилади, чунки ҳозирги вақтда бизнинг жамият
ва туризм соҳасини демократлаштириш, яъни бошқарув тизимини
демократлаштиришдир.
Do'stlaringiz bilan baham: