Turizm sohasini rivojlantirishning mintaqaviy xususiyatlari

1.3. Turizm sohasini rivojlantirishda turistik tashkilotlarning o„rni 

Turizm sohasini rivojlantirishda turistik tashkilotlar faol qatnashadi hamda ular 

turli vazifalarni bajaraji. Jumladan, hududdagi turistlarga xizmat ko‗rsatish quyidagi 

tashkilotlar orasida taqsimlanadi va bajariladi: 

- hokimiyat; 

---

 

22 

- mehmonxona majmualari va ovqatlanishni tashkil qiluvchi vakillar; 

- turoperatorlar va vositachilar; 

- transport tashkilotlari. 

Avvalo,  turizm  tashkilotlari  turizm  siyosatini  shakllantiradi,  ya‘ni  ular  turizm 

uchun foydali asos bo‗luvchi shu soha chegaraviy shartlarini yaratish va qo‗l-ostidagi 

hududlar  rivojlanishini  rag‗barlantirishi  kerak.  Turizm  tashkilotlari  xususiy  yoki 

davlat birlashmalari shaklida bo‗ladi. Ular o‗z faoliyatlarini milliy, viloyat va shahar 

darajasida ishlab olib boradilar. 

Shuningdek, mas‘uliyat va majburiyatlarini taqsimlash bo‗yicha turli darajadagi 

turizm tashkilotlari quyidagi funksiyalarni bajaradilar: 

-  taklif  funksiyasi.  Bu  eng  quyi  pog‗onadagi  tashkilotlarga  yuklangan,  ular 

xizmatidan foydalanuvchilar bilan ishlashadi va mahsulotlarni yaxshi bilishadi; 

- manfatlar himoyasi. Ushbu funksiya har bir darajada bajarilishi kerak; 

- marketing funksiyasi. Bu har bir hududning mashhurligi, ahamiyati, obro‗si va 

moliyaviy imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda bajariladi; 

-  ―etakchi‖  timsolni  yaratish  va  saqlash  funksiyasi.  Buni  har  bir  darajadagi 

tashkilotlar bajarishi lozim. 

Bugungi  kunga  kelib,  yangi  turistik  tashkilotlar  bozor  munosabatlari  nuqtai 

nazaridan  ish  tutishmoqda.  Shunday  qilib,  turistik  tashkilotlar  bozor  munosabatlari 

sharoitida sotish mumkin bo‗lgan turistik xizmatlarni yaratuvchi boshqaruv organi va 

xususiy  tashkilotlardan  iborat  bo‗ladi.  Turizm  korxonalari  birlamchi  va  ikkilamchi 

xizmat ko‗rsatuvchi korxonaga bo‗linadi.

11

 Birinchi turga quyidagi sub‘ektlar mansub 

bo‗ladi: 

- turoperatorlar va turvositachilar; 

- maxsus xizmat transport korxonalari; 

- mehmonxona tashkilotlari. 

Ikkinchi turga esa quyidagi korxonalar kiradi: 

- ovqatlanish korxonalari; 

- umumiy foydalanish transport vositalari. 

                             

11

 Буторова Н. В. Менеджмент и маркетинг иностранного туризма. - М: Советский спорт, 1999. - 43 с. 

---

 

23 

Turistik  tashkilotlar  turli  seminarlarda  ham  faol  qatnashib  keladilar.  Jumladan, 

1993  yilda  ilgariga  ―O‗zbekturizm‖  milliy  kompaniyasi  Butunjahon  turistik 

tashkilotiga a‘zo bo‗ldi va o‗sha kundan boshlab, O‗zbekistonni ―Buyuk Ipak yo‗li‖ 

xalqaro loyihasining muvofiqlashtiruvchi markaziga aylantirishni o‗z oldiga maqsad 

qilib  qo‗ygan.  Xususan,  Toshkent  shahrida  Butunjahon  turizm  tashkiloti  va 

YUNESKO  boshchiligida  ―Buyuk  Ipak  yo‗li‖  xalqaro  seminari  bo‗lib  o‗tdi  va 

yig‗ilishda Samarqand deklaratsiyasi qabul qilindi.  

Mazkur loyihaning mantiqiy davomi sifatida 1995 yildan beri har yili ―Ipak yo‗li 

bo‗ylab  turizm‖  xalqaro  turistik  yarmarkasi  o‗tkazib  kelinmoqda.  Unda  ishtirok 

etuvchilarning  soni  100  nafardan  170  nafargacha  ko‗paydi.  O‗zbekistonda  bunday 

tashkilotlar quyidagicha tasniflanadi (1.3.1-rasm):