Turizm iqtisodiyoti va menegmenti

11.2. Туризм маркетингининг таърифи
Туризм маркетинги, миллий туризм ташкилотлари ёки туризм муассасаларининг, миллий ва халқаро даражада туристларнинг эҳтиёжларини (оптимизе) қаршилишига қараб тизимли ва бирликли ҳаракатлардан ташкил топмоқда. Инсонларнинг бўш вақтларини қадрлаш мақсадида иш, оила, конференция масадларида бирор минтақада, ўлкада ёки мамлакатлар орасида саёҳат қилиш хоҳиши ва эҳтиёжи туристик корхоналарнинг ташкил топишига сабаб бўлган. Бу корхоналар, истеъмолчи бўлган туристик гуруҳларни ерларда, энг яхши шароитларда саёҳат қилдириш мақсадида бир қанча услублар ва техникалар яратмоқда. Бошқа бир туризм маркетинги таърифи қуйидагича изоҳланади:
“Туристик маҳсулот ва хизматларни туризм воситалари ёрдамида маҳаллий, минтақавий, миллий ва халқаро режада ишлаб чиқарувчининг ва истеъмолчи бўлган туристнинг оқими янги туристик истеъмол эҳтиёжлари ва таклифларининг яратилиши билан боғлиқ фаолиятларининг йииндиси туризм маркетингидир”. Туризм маркетинги туристик эҳтиёжларни қаршилайдиган маҳсулот ва хизматларнинг туристга тақдим этилиши ва сотилиши билан боғлиқ ҳаракат ҳисобланади. Меҳмонхоналарнинг мақсади фойда олиш билан бирга харидорларнинг эҳтиёжларини қаршилаш ва уларни мамнун этишдир.
Маркетинг узлуксиз давом этувчи бир жараёндир. Туристик маҳсулот ва хизматлар туристга тўғридан-тўғри ишлаб чиқарувчи туристик корхоналар томонидан ёки воситачи фирмалар, саёҳат бюролари ёки туроператорлар томонидан сотилади. Туризм маркетингида туристларнинг янги эҳтиёжлари давомли равишда изланилиши ва ўрганилиши керак. Сайёҳнинг эҳтиёжлари биринчи режада тутилади. Бошқа бир маҳсулот ёки хизматларга кўра туризмнинг аҳамиятли хусусиятлар ташиши, маркетингнинг бу соҳада қўлланишини жуда керакли олға келтирган. Туризм маҳсулоти, бошқа товар ва хизматлардан фарқли ўлароқ бошқа муассасаларга қараганда тугалланувчи бир аралаш маҳсулот хусусиятига эгадир. Туристик маҳсулотга қарши бўлган туристик талаб ҳам ижтимоий ва сиёсий ўзгаришларга қарши эътиборли бўлиб катта бир эластиклик кўрсатади. Туризм таклифининг ташилмайдиган (меҳмонхона) хусусиятда бўлиши, туристик хизматларнинг жойида тугатилиши натижасини туғдирмоқдадир. Туризм мавсуми охирида меҳмонхона, самолёт ва бошқа баъзи воситаларни бошқа бир минтақага ташиш имкони йўқ. Туризм маркетингига боғлиқ ҳаракатларнинг мақсадларини асосий маркетинг мақсадларига мос қилиб 3 та гуруҳда жамлаш мумкин:
а) мавжуд бозорни сақлаш, бошқа бир ифода билан корхонага ёки мамлакатга йўналтирилган туризм талабини энг камида бир хил даражада тутиш;
б) Бозордаги потенциал талабни ҳаракатчан талаб шаклига айлантириш, яъни туризмга қатнашадиган имкониятларга эга бўлган, фақат буни ҳалигача рўёбга чиқаролмаган ташкилотларни туризмга жалб қилиш;
в) янги бозорлар яратиш, олдиндан билинмаган, ўрганилмаган ёки кераклича қийматлантирилмаган бозорларга кириш, бошқа корхоналарга ёки мамлакатларга йўналтирилган туристик талабни жалб қилиб туристик маҳсулотларни сотиш соҳасини кенг айтириш.