Turistik xizmatlar xususiyatlari

4. Turizm marketingida majmuali xizmat yaratish
Talabni istiqbollash ikki xil bo’ladi: 1. Qisqa muddatli. 2. Uzoq muddatli.
Qisqa muddatli istiqbollash quyidagi yo’nalishlarda amalga oshiriladi:
- butun salohiyatni qamrab olish;
- salohiyat qismini qamrab olish;
- tarmoq savdo qismini qamrab olish;
- bozor ulushini qamrab olish.
Uzoq muddatli istiqbollash yo’nalishlariga quyidagilar kiradi:
- muhitni istiqbollash;
- tarmoqni istiqbollash;
- korxona (firma) mutaxassisligi bo’yicha istiqbollash — mutanosib
marketing muhitida marketing rejasi asosida kutiladigan talab hajmi. Bu ishni
amalga oshirayotgan davrda marketolog, birinchi navbatda, ko‗rsatiladigan
xizmatlarning nafligini aniqlashi kerak:
1. Asosiy naflik — iste‘molchi xizmatdan nima kutmoqda, Masalan,
mehmonxonada uxlash — «Tinchlik va uyqu».
2. Xizmat o’ylaganday bo’ldimi? U qanday ko‗rinishda bo’lishi kerak?
Masalan, mehmonxonada qabullar zali va mehmonlar uchun xonalar bo’lishi
kerak.
3. Kutilayotgan xizmat — iste‘molchiga taklif etilayotgan xizmatlarning
xossalari, sifati. Masalan, toza choyshab, toza yuvinish xonasi va h.k.
4. Ko’rgazmali xizmatlar — taklif etilgan, raqib xizmatlardan farq qiladigan
xizmatlar majmuasi, xossalari (Masalan, xonalarda televizor o’rnatish va gullar
qo’yish, yuvinish xonasida shampun va atir sovunlar, rasmiylashtirishning tezligi,
mazali ovqatlarga boy bo’lgan restoran va h.k.).
5. Salohiyatli xizmat — kelajakda bo’ladigan iste‘molchini yanada
qoniqtiradigan xizmatlar. Masalan, stolga qo’yilgan mevalar, videomagnitofon
(kassetalari bilan), dividipleyerlar (disklar bilan) va h.k.
Turistik talabni istiqbollash jarayoni o’ziga xos tartibda olib boriladi.
Birinchidan, kelajakda olinadigan daromadlar miqdorini aniqlash uchun xizmatlar
hajmini belgilash kerak. Bunda so’nggi yillarda ko’rsatilgan xizmatlar hajmidan
foydalanib (yangi firma bu tahlilni bajarmaydi), quyidagi savollarga javob beriladi:
1. Ko’rsatiladigan xizmat bozori kengayadimi (torayadimi), nima uchun?
2. Xizmatlar hajmi ma‘lum bozor (segment)dagi umumiy sotish hajmlarga
nisbatan tez (sekin) o’sadimi?
3. So’nggi 3—5 yil ichida xizmatlarni sotish hajmlarning o’rtacha o’sish
darajasi qanday bo’lgan?
4. Kelgusi yilda xizmatning sotish hajmi qancha foizga o’sadi yoki kamayadi?
5. Bir yilgi ma‘lumotlardan foydalanib, 3—5 yilga aniqlangan bo’lajak hajmlar istiqbolini ko’rsatib berish (jadval) kerak.