Туристик корхоналарни солиққа тортиш

Туристик корхоналарни солиққа тортиш.
16.1. Ўзбекистон туризмида солиқ тизимининг такомиллашуви.
16.2. Хорижий мамлакатларнинг солиқ тизимидаги имтиёзлар ва қулайликлар.
16.3. Туризмда қўшимча қиймат солиғи.
16.1. Ўзбекистон туризмида солиқ тизимининг такомиллашуви.
Мамлакатимизда туризм ишига мустақилликнинг дастлабки вақтлариданоқ асосий давлат сиёсати даражасида қаралди. Соха ривожи учун барча зарур ташкилий - ҳуқуқий механизм вужудга келтирилиб, муҳим меъёрий ҳужжатлар қабул қилинди ва бу иш ҳозирда ҳам давом этмоқда. Мамлакатимизда туризмнинг равнақи, уни янги поғоналарга кўтариш, юртимизни жахон туризм марказларидан бирига айлантириш учун аввало ҳуқуқий замин яратиш лозим эди. Шу боис, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг мазкур йўналишга таълуқли қонун ва кодекслари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг туризмга оид қатор Фармонлари, Республика Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари, Адлия вазирлигининг ва бошқа мутасадди давлат идораларининг йўриқнома, кўрсатма ва тартиблари ишлаб чиқилиб, ҳаётга тадбиқ этилди. Шулардан келиб чиққан ҳолда, мазкур хужжатларни ўрганиш ва таҳлил қилишни қуйидаги тематикалар бўйича амалга ошириш мақсадга мувофиқдир,-деб ўйлаймиз:
1. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг туризмга оид қонун ва кодекслари. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1997-йил 24-апрелда қабул қилган "Ўзбекистон Республикаси солиқ кодекси" ва унда туризм сохасига оид имтиёзлар.
Ушбу Кодекс 11 бўлим, 41 боб ва 134 моддадан иборат бўлиб, унинг асосий вазифаси - Ўзбекистонда солиқ тизимининг ҳуқуқий асосларини, солиқ тўловчиларнинг ҳуқуқлари ҳамда мажбуриятларини белгилайди, солиқ ишларини юритиш тартиботини ва солиқ ҳақидаги қонун ҳужжатларини бузганлик учун жавобгарликни тартибга солиб туради. Кодексда юридик ва жисмоний шахслардан олинадиган даромад (фойда) солиғи, қўшилган қиймат солиғи, акция солиғи, ер ости бойликларидан фойдаланганлик учун солиқ, экология солиғи, сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ, мол-мулк солиғи, ер солиғи, реклама солиғи, автотранспорт воситаларини олиб сотганлик учун солиқ, шунингдек, турли йиғимлар ҳақида ҳам фикр юритилади. Кодексда солиқ тўлаш билан бир қаторда айрим фаолият турларига солиқ тўлашда имтиёзлар ҳам берилган. Жумладан, 8-боб "Даромад (фойда) солиғи бўйича имтиёзлар",-деб номланиб, унинг 31-моддаси 12-қисмида: "Самарқанд, Бухоро, Хива ва Тошкент шахарларида янги ташкил этилган, туризм фаолияти билан шуғулланадиган юридик шахслар тузилган пайтдан бошлаб биринчи даромад орттиргунга қадар, лекин узоғи билан рўйхатдан ўтган вақтдан эътиборан уч йилгача. Самарқанд, Бухоро, Хива ва Тошкент шахарларида туристик фаолият билан шуғулланувчи юридик шахслар фойда олган биринчи йили 50%, иккинчи йили 75%, учинчи йилдан бошлаб 100% миқдорида солиқ тўлайди",-дейилади.
Кодекснинг 21-боби "Қўшилган қиймат солиғи бўйича имтиёзлар",-деб номланиб, унинг 71-моддаси 21-қисмида: "...туристик-экскурсия хизматлари" қўшилган қиймат солиғидан озод қилинганлиги баён қилинган. Шунингдек, 28-боби "Мол-мулк солиғи ставкалари ва имтиёзлар",-деб номланиб, унинг 92-моддасида: "Самарқанд, Бухоро, Хива ва Тошкент шахарларида янги ташкил этилган, туризм фаолияти билан шуғулланаётган юридик шахсларнинг мол-мулкига, ташкил этилган вақтидан эътиборан дастлабки фойда олгунга қадар, лекин улар рўйхатдан ўтган вақтдан эътиборан уч йилдан ортиқ бўлмаган муддатга. Ана шу юридик шахслар белгиланган имтиёзли даврдан кейин бир йил ўтгунга қадар тугатилган тақдирда солиқ суммаси уларнинг бутун фаолияти даври учун тўлиқ миқдорда ундириб олинади",-дейилади.
Кодекснинг 31-моддаси "Ер солиғи ставкалари ва имтиёзлар",-деб номланиб, унинг 101-моддасида солиқ солинмайдиган ер участкаларига: "тарихий-маданий аҳамиятга молик ерлар (тарихий-маданий қўриқхоналар, хотира боғлари, сағаналар, археология ёдгорликлари, тарих ва маданият ёдгорликлари эгаллаган ерлар) киритилган. Шунингдек, давлат қўриқхоналари, миллий ва дендрология боғлари, ботаника боғлари, ихота дарахтзорлари эгаллаган ерлар; спорт иншоотлари, стадионлар, сузиш хавзалари, оналар ва болаларнинг дам олиш ва согломлаштириш жойлари, санаторий-курорт муассасалари, дам олиш уйлари эгаллаган ерлар хам солиқ тўлашдан озод этилади.
Кодекснинг 102-моддаси "Ер солиғи тўлашдан озод қилинган солиқ тўловчилар",-деб номланиб, унинг 7-қисмида: "Самарқанд, Бухоро, Хива ва Тошкент шахарларида янги ташкил этилган туристик фаолият билан шуғулланувчи юридик шахслар - ташкил этилган пайтдан эътиборан биринчи фойда олгунга қадар, бироқ бу муддат улар рўйхатдан ўтказилган пайтдан эътиборан уч йилдан ошмаслиги лозим",-дейилади.