Turdibayeva shaxnozaning aruz va poetika fanidan tayyorlagan bajardi: turdibasheva shaxnoza

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA TA`LIM VAZIRLIGI

ALISHER NAVOIY NOMIDAGI TOSHEKENT DAVLAT O`ZBEK TILI VA ADABIYOTI UNIVERSITETI

O`ZBEK TILI VA ADABIYOTI YO`LANISHI 2-KURS 203-GURUH TALABASI (SIRTQI)

TURDIBAYEVA SHAXNOZANING ARUZ VA POETIKA FANIDAN TAYYORLAGAN

BAJARDI: TURDIBASHEVA SHAXNOZA

TEKSHIRDI: ____________________________ ___________

R E F E R A T I

2021-yil

Mavzu: Dilnavoz Yusupovaning aruz bo`yicha tadqiqotlari

Reja:

Kirish

Aruz vazni qoidalari.

Asosiy qism:

1. Aruz haqida ummumiy ma`lumot va uning paydo bo`lishi.

2. Aruz vaznining nazariy asoslari..

3. Qisqa, cho'ziq va o'ta cho'ziq hijolar.

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish.

Bugungi kun adabiyotimizning ma’naviy zamini sanalgan, ming yillik badiiy xazinaga ega mumtoz adabiyotimizni tushunish, his qilish, tahlil va talqin etishda uning asosini tashkil qilgan aruz vaznidan chuqur xabardor bo'lish har birfilolog uchun muhimdir. Shu ma’noda Dilnavoz Yusupovaning qo`llanmasi aruz tizimi, uning mohiyati, nazariy asoslari, rukn, bahr va vaznlar haqida ma’lumot beradi. U bu qo'llanmani yaratishda quyidagi holatlarga e’tibor qaratdi: - aruz haqidagi mukammal ma’lumotlar iloji boricha sodda va qisqa shaklda berildi; - o`rganishning qulayligini ta’minlash maqsadida aruz alohida mavzularga bo`lindi, mavzular doirasida uslubiy tavsiyalar, tayanch so'zlar va savol-topshiriqlar berib borildi; - foydalanuvchiga ortiqcha murakkabliklar tug'dirmaslik uchun aruzning faqatgina turkiy she'riyatda keng qo'llanilgan bahrlarigagina e’tibor qaratildi. Aruzni o'rganish mumtoz adabiyotimizda muhim sanalgan shakl va mazmun uyg'unligini his qilishda ham muhim rol o'ynaydi. Shu nuqtayi nazardan aruzni o'rganishga kirishgan adabiyot muhiblarining harakatlari samarali bo'lishini chin dildan tilab qolamiz. Dilnavoz Yusupova maskur mavzularni chuqur va mustahkam o'zlashtirish uchun quyidagi ko'rsatmalarga amal qilishni maqsadga muvofiq deb bildi:

1. Dastavval aruzni o'rganish uchun alohida umumiy daftar tuting, o'zlashtirgan bilimlaringizning qisqacha mazmunini yozib, berilgan mashqlarni bajarib boring.

2. To‘liq mohiyatini tushunib olguncha har bir qoidani diqqat bilan qayta-qayta o'qing.

3. Har bir mavzudan so‘ng savollar berildi. Qoidani tushunib olgach aruz daftaringizga ushbu savolni va uning javobini yozing.

4. Vaznlar tahlilidan so‘ng o'tilgan bahrlarni mustahkamlash uchun bayt- ruz vazni qoidalari va mumtoz poetika asoslari lar berildi. Biz mazkur baytlarni ham daftarga ko'chirib, taqtiyini aniqlab va qaysi vazn namoyon bo'lsa, uning nomini yozamiz. Mazkur tavsiyalar muallif faoliyat olib borayotgan Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universiteti O'zbek filologiyasi fakulteti “O'zbek adabiyoti tarixi va matnshunoslik” kafedrasi qoshidagi “GULSHAN” aruz to'garagining bir necha yillik tajribasi asosida ishlab chiqilgan. Qo'llanmani tayyorlashda ustoz aruzshunos olimlarimiz, xususan, Anvar Hojiahmedovning aruzga oid “O'zbek aruzi lug'ati”, “Aruz nazariyasi asoslari" hamda “Navoiy aruzi nafosati” kitoblaridan foydalanildi, ulardagi tajribalarga murojaat qilindi. Aruz o'ziga xos murakkab soha, uni o'zlashtirish kishidan qunt va sabrni talab qiladi. Agar tavsiyalarga to'la rioya qilsak, mumtoz adabiyotimiz xazinasining oltin kalitini qo'lga kiritgan bo`lamiz.