Turbo-Paskal muhitini o`rnatish

Save (F2)	–
ekrandagi dasturni tashqi xotiraga joylaydi;
	Write to	–	ishchi faylni yangi nom bilan yozadi;
	Change dir	–	faol katalogni almashtiradi;
	Os shell	–	vaqtincha OS ga chiqishni tashkillaydi;
	Quit (AltҚX)	–	TURBO paskalmuhitidan chiqish.

Run bo`limi:

	Run (CtrlҚF9)	–	yuklangan dasturni bajartiradi (ishga tushiradi);
	`rogram reset (CtrlҚF2)	–	oldindagi parametrlarni taxrirlash;
	Goto cursor (F4)	–	kursor turgan joyga qaytishni amalga oshirada;
	Trace into (F7)	–	dasturni qadamlab bajarish imkoniyatini hosil qiladi;
	Setu` over (F8)	–	protseduraga kirishni tahminlaydi;
	User screen (Alt-F5)	–	natijalar oynasiga o`tish.

Com`ile bo`limi:

	Com`ile (AltҚF9)	–	dasturni kompilyatsiya qiladi;
	Make (F9)	–	dasturni kompilyatsiya qilishga tayyorlaydi;
	Build	–	dasturni kompilyatsiya qilishga tayyorlaydi (Make dan farqi, dasturga tegishli barcha fayllarni tekshiradi);
	Destination	–	dasturni tezkor yoki tashqi xotiraga kompilyatsiya bo`lishini tahminlaydi;
	Find error	–	dastur xatoligini izlaydi;
	`rimary files	–	qaysi *.`as fayl kompilyatsiya qilinishini aniqlaydi;
	Get info	–	ishchi oynadagi *.`as fayli haqidagi ma`lumotlarni beradi.

O`tions bo`limi:

	Com`tler	–	dastur xususiyatlarini o`zgartiradi;
	Linker	–	*.exe fayldagi ishlamaydigan kodlarni o`chiradi;
	Environment	–	dasturchi uchun ishchi maydon xosil qiladi;
	Directories	–	turli tipdagi fayllarni qaysi katalogda ishlatish lozimligini o`zida saqlaydi;
	`arameters	–	buyruqlar satrida kiritiladigan parametrlarni o`zida saqlaydi;
	Save o`tions	–	muhit xususiyatini tashqi xotiraga saqlab qo`yish;
	Retrieve o`tions	–	muhit xususiyatini tiklash.

Debug bo`limi:

	Evaluate	–	har qanday o`zgaruvchining qiymatini ko`rish imkoniyatini yaratadi;
	Call stack	–	Dastur bajarilish vaqtida joriy chaqiruvchi stekni ko`rsatadi;
	Find `rocedure	–	protsedurani izlash;
	Integrated debugging	–	dasturni qadamlab bajarilishi uchun yo`l ochib beradi;
	Standalone debugging	–	dasturni *.exe faylga aylantirish uchun yo`l ochib beradi;
	Dis`lay swa``ing	–	ekran xususiyatini o`rnatadi;
	Refresh dis`lay	–	ekran xususiyatini aktivlashtiradi.

BreakҒWatch bo`limi:

	Add watch (CtrlҚF7)	–	ko`rish oynasiga zarur ma`lumotlarni qo`shish imkoniyatini hosil qiladi;
	Delete watch	–	ko`rish oynasidagi belgilangan punktni o`chiradi;
	Edit watch	–	ko`rish oynasini taxrirlaydi;
	Remove all watchs	–	ko`rish oynasidagi barcha punktlarni o`chiradi;
	Toggle breack`oint	–	tekshiriluvchi nuqtalarni o`rnatish;
	Clear all breack`oint	–	barcha tekshiriluvchi nuqtalarni o`chirish;
	View next breack`oint	–	keyingi tekshiriluvchi nuqtaga o`tish.

Yuqoridagilarga qo`shimcha qilgan holda dastur matnini taxrirlash uchun funktsional tugmachalardan ham foydalanish imkoniyati mavjud bo`lib, ular quyidagilardan iboratdir:

	CtrlҚKҚB	–	blok boshini belgilash;
	CtrlҚKҚK	–	blok ohirini belgilash;
	CtrlҚKҚC	–	kursor turgan joyga blokdan nusxa olish;
	CtrlҚKҚV	–	kursor turgan joyga blokni ko`chirish;
	CtrlҚKҚY	–	Bloka olingan matnni o`chirish;
	CtrlҚY	–	kursor turgan satrni o`chirish;
	CtrlҚKҚH	–	Blokni olib tashlash yoki qo`yish.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:

1. 
   
   Virt N. Algoritmi strukturi dannix programmi. - M.: Mir, 1985 g.
   
2. 
   
   Abramov V., Trifonov N., Trifonova G. Vvedenie v yazik Paskal. - M.: Nauka, 1988 g.
   
3. 
   
   Faysman A. Professionalnoe programmirovanie na Turbo Paskale. - T.: "Infomeks Korporeyshn", 1992 g.
   
4. 
   
   Findlay W., Watt D.A., Paskal. An introduction to methodical programmin. Third edition. – London: pitman, 1985 g.
   
5. 
   
   Polyakov D. B., Kruglov I. Yu. Programmirovanie v srede Turbo-Paskal (versiya 5.5): Sprav.-metod. posobie. – M.: Izd-vo MAI. 1992 g.
   
6. 
   
   Epaneshnikov A., Yepaneshnikov V. Programmirovanie v srede Turbo Paskal 7.0 M., Dialog-nauka, 1993 g.
   
7. 
   
   Epaneshnikov A., Yepaneshnikov V. Delhi 5. Yazik Object Pascal. – M.: Dialog-MIFI, 2000 g.
   
8. 
   
   Kultin N. Programmirovanie v Turbo Paskal7.0 i Delhi, 2-e izdanie, S. Peterburg, BXV-S. Peterburg, 1999 g.
   
9. 
   
   Milliy istiqlol g`oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar, T. – Yangi asr avlodi, 2001 y.
   
10. 
    
    Oxunov M.X., Fozilov I.R. “Informatira” fanidan ma`ruza matnlari.- F.:Texnika, 2005.
    
11. 
    
    [e-mail], www.frolov.ru
    
12. 
    
    www.ziyonet.uz
    
13. 
    
    www.tuit.uz
    
14. 
    
    www.uzedu.uz
    

http://fayllar.org